Γιατρικά πρόχειρου φαρμακείου ζώων
Αιθήρ θεϊκός-(αιθέρας).
Χρησιμοποιείται εξωτερικώς κατά εγκαυμάτων, μωλώπων (χτυπημάτων),
οιδημάτων, ως τοπικό αναισθητικό του δέρματος και αντισηπτικό, άλλα και
ως γενικό αναισθητικό. Εσωτερικώς, ως αντισπασμωδικό και διεγερτικό των
πεπτικών εκκρίσεων (της χωνεύσεως του στομάχου) και των αναπνευστικών
και κυκλοφοριακών λειτουργιών. Είναι εύφλεκτο (ανάβει εύκολα) και θέλει
πολύ προσοχή αυτό και οι ατμοί του. Δόσεις διά μεγάλα ζώα 20-40 γραμ.
μέτρια 5-15 γραμ. μικρά 1-4 γραμ. Δόσεις για ενέσεις, μεγάλα ζώα 10—30
γραμ., μέτριου αναστήματος 5—10 γραμ.
Αμμωνία υγρή. Εξωτερικώς,
ενεργητικό επισπαστικό. Εσωτερικώς διεγερτικό εντερικό, απορροφητικό
των αερίων (επί τυμπανισμού). Μεταδίδει άσχημη γεύση στο κρέας. Επίσης
χρησιμεύει κατά των δαγκαμάτων δηλητηριωδών ζώων, κατά τοξικότητας υλών
μολυσματικών, κατά μέθης και διαφόρων νευροπαθειών. Δόσεις : άλογο 10 -
15 γραμ. βόδι 15 - 30, αιγοπρόβατα 1 - 3 γραμ. σαρκοφάγο 10 - 15
σταγόνες.
Ανθρακικό Ασβέστιο. (κιμωλία).
Χρησιμοποιείται προς εξουδετέρωση των οξέων στις δηλητηριάσεις, όταν
λείπει η μαγνήσια. Με λάδι ανακατεμένο χρησιμοποιείται στα καψίματα. Με
το ξύδι ως αντιφλογιστικό, σε πρηξίματα, σε πληγές σαγής ή σάγματος
(χάμουρα και σαμάρι) στο σταμάτημα του γάλατος.
Άνθραξ φυτικός. (κάρβουνο)
σκόνη πολύ ψιλοκοσκινισμένη. Χρησιμοποιείται στις πληγές ως
απορροφητικό και αντισηπτικό. Εσωτερικώς στην δηλητηρίαση του φωσφόρου,
του αρσενικού, της χλωράλης, της στρυχνίνης.
Αντιπυρίνη.
Σκόνη κρυσταλλική, άχρωμη, πρώτης τάξεως αιμοστατική και καταπραϋντική
των πόνων, είτε ως σκόνη, είτε εις διάλυση 5-10 στα 100, η οποία
διευκολύνεται με λίγο οινόπνευμα. Αντιπυρετικό εσωτερικώς σε δόση,
άλογα, βόδια 12-18 γραμ. πρόβατα χοίροι 5-8.
Βαζελίνη.
Ουσία παχιά, ημιστερεά, διαφόρου χρώματος. Χρησιμοποιείται διά το
μαλάκωμα του δέρματος και των εσχαρών (κρούστες, κάρκαδα) ή για την
κατασκευήν αλοιφών.
Βάμμα ιωδίου.
Πρέπει να διατηρείται σε χρωματιστά μπουκάλια, κλεισμένα με γυάλινο
βούλωμα. Εξωτερικώς, επισπαστικό, πρώτης τάξεως αντισηπτικό,
αντιπαρασιτικό. Μεγάλη χρήση γίνεται στις χειρουργικές επεμβάσεις,
επίσης κατά πληγών κακής φύσεως, συριγγίων, υδραθρώσεων, ορρού τενόντων
(νερά) κλπ. Εσωτερικώς, διεγείρει τη πεπτική ατονία, δίδεται σε δόση,
μεγάλα ζώα 12-25 γραμ. μικρά 5-15, φυσικά μέσα οε ποτό.
Βάμμα αλόης.
Εξωτερικώς πολύ καλό διά επουλώσεις (κλείσιμο) πληγών. Εσωτερικώς ως
αφροδισιακό, κατά δυσπεψίας ατονικές και διάρροιας ατονικής, κατά του
ικτέρου, των στομαχικών σκωλήκων κλπ. Δεν επιτρέπεται σε εντερίτιδας,
κυστίτιδας, αιματουρίας και σταματά το γάλα στα γαλάρια ζώα.
Βορικό Νάτριο. Βόραξ.
Άσπροι κρύσταλλοι. Πολύ καλό αντισηπτικό και επουλωτικό.
Χρησιμοποιείται εξωτερικώς σε διάλυση 2-5 στα 100 νερού για τις πληγές
και για τις φλεγμονές των αυτιών, του στόματος.
Βορικό οξύ.
Σε λέπια άσπρα ή σκόνη. Χρησιμοποιείται σε διάλυση 2-4 στα 100 σε νερό,
για πλύσεις πληγών, πλύσεις (2 %) βλεννογόνων φλογισμένων, ως
αντισηπτικό του κόλπου των γεννητικών οργάνων των θηλυκών ζώων. Σε σκόνη
κατά της πληγής της αχρωμίας.
Γεντιανής ρίζα.
Χρησιμοποιείται σε σκόνη και βάμμα εσωτερικώς σε όλα τα ζώα ιδίως τα
μηρυκαστικά, με σκόνη γλυκύριζας, ως τονωτικό, κατά της ανορεξίας κλπ.
σε δόση σκόνης ή βάμματος, για τα μεγάλα ζώα 15 - 30 γραμ. και για τα
μικρά 5-10 γραμ, σκυλιά ½ - 2 γραμ.
Γλυκερίνη.
Υγρό άχρωμο, άσπρο, σιροπώδες, υπόγλυκο, Χρησιμοποιείται για να
απαλύνει το δέρμα και τις κρουστές των πληγών και κατά των ραγάδων
(σκασίματα) του δέρματος. Επίσης στα κλύσματα 5-10 στα 100 προς
εκκόπριση. Αραιώνει το βάμμα ιωδίου (20 βάμμα σε γλυκερίνης 40 μέρη) διά
επαλείψεις βλεννογόνων.
Γλυκόριζα. Χρησιμοποιείται σε σκόνη για την κατασκευή χαπιών, μαντζουνιών. Είναι γλυκαντικό και ωφέλιμο σε στηθικές αρρώστιες.
Δόση σε μεγάλα ζώα 60-125 γραμμ. σε μέτρια 20-35, σε μικρά 10-15.
Δερματόλη.
Κίτρινη σκόνη, άοσμη. Πρώτης τάξεως ξηραντικό. Χρησιμοποιείται στις
πληγές ως ξηραντικό και αντισηπτικό όχι ερεθιστικό, στα εκζέματα και τα
εγκαύματα (καψίματα). Εσωτερικώς κατά της διάρροιας, στο σκύλο 1-2
γραμμ.
Διττανθρακικό Νάτριο (Σόδα).
Η γνωστή σκόνη της σόδας, που πρέπει όμως να διατηρείται σε μπουκάλια
καλά βουλωμένα, σε ξηρό και όχι υγρό μέρος και να μη διαλύεται ποτέ σε
βραστό νερό, αλλά σε κρύο. Εσωτερικώς είναι ελαφρό και γλυκό καθαρκτικό,
διεγείρει την έκκριση της χολής και των ούρων, δίδεται κατά τής
διεστραμένης ορέξεως, κατά την περίοδο της αναρρώσεως από βρογχίτιδα,
πνευμονία, εντερίτιδα κλπ. και ως καταπραϋντικό εμετού στο σκυλί.
Αντίδοτο των οξέων. Εξωτερικώς για ενδοκολπικές πλύσεις σε όλες τις
στείρες θηλυκές ζώων, που έχουν όξινο έκκριμα. Καθημερινή δόση ίππος
30-40 γραμ. βόδι 40-60 γραμ. αιγοπρόβατο 10-15 γραμ. γουρούνι 5-10 γραμ.
Ευθαλεία (Belladone).
Ιδίως το εκχύλισμα χρησιμοποιείται εξωτερικώς ως μαλακτικό και
αντινευραλγικό και αναλγησιακό τοπικό και προς διαστολή (άνοιγμα,
χαλάρωση) των σφιγκτήρων μυώνων (μύες πού σφίγγουν κλείνοντας στόμια
διαφόρων οργάνων) κατά του τετάνου, εις τον λαιμό της μήτρας, και της
επιληψίας, του σπασμωδικού βήχα κατά της περιοδικής οφθαλμίας και ως
κολλύριο για χειρουργικές εγχειρίσεις του ματιού. Εσωτερικώς για την
ελάττωση της ερεθιστικότητας των καρδιακών νεύρων, για
την καταπράυνση του βήχα, κατά της διάρροιας των κωλικών κλπ. σε δόση,
άλογο 2-4 γραμ. βόδι 2-5 γραμ. χοίρο 0,20-0,40 εκατοστόγραμμα.
Θειάφι (άνθη).
Η γνωστή κίτρινη σκόνη. Αντίδοτο κατά της δηλητηριάσεως από μόλυβδο και
υδράργυρο. Ανθελμινθικό. Αντιπαρασιτικό στην ψώρα του αλόγου, του
σκύλου. Καλό είναι να εφοδιάζεται για τον σκοπό αυτό το πρόχειρο
φαρμακείο με πομάδα του Έλμεριχ (Helmerich).
Θειικό Νάτριο (εγγλέζικο αλάτι).
Κρυσταλλικές βελόνες άχρωμες. Καθαρτικό δραστικό, ήπιο και ως ορεκτικό,
αναλόγως των χρησιμοποιούμενων δόσεων, για όλα τα είδη των ζώων.
Δίδεται σε χλιαρό νερό διαλυόμενο σε δόση, στα ιπποειδή από 200-800
γραμ. Βόδια 250-500 γραμ. μικρά μηρυκαστικά 100-150 γραμ. σκύλος 35-100
γραμ.
Θειικός σίδηρος (καραμπογιά, πράσινο βιτριόλι). Κρύσταλλοι πράσινοι, οξειδώνετε (σκουριάζει) εύκολα στον αέρα και ξασπρίζει.
Χρησιμοποιείται,
εξωτερικώς κατά των παλαιών πληγών, των σκασιμάτων του δέρματος, της
παθήσεως των νυχιών των προβάτων κλπ. ως στυπτικό. Εσωτερικώς κατά
μερικών γαστροεντερικών παθήσεων, σκωλήκων κλπ. ως τονωτικό, αντισηπτικό
δόση, βόδια 10-20 γρ. άλογα 10-15 γραμ. αιγοπρόβατα 1-5 γραμ. Επίσης ως
αντισηπτικό, αντιοσμητικό (κατά της κακής μυρουδιάς) για πατώματα,
εδάφη λάκκους, αυλάκια, είτε σε σκόνη ή διάλυση 5-10 στα 100.
Θειικός χαλκός (Γαλαζόπετρα).
Ο γνωστός από τα ραντίσματα των αμπελιών. Στυπτικός, αντισηπτικός,
αντιπαρασιτικός, καυστικός. Χρησιμοποιείται κατά πληγών, εξελκώσεων κλπ.
Σε σκόνη ή σύνθετο ως νερό του Βιλλάτ, (δηλ. Θ. χαλκός και θειικός
ψευδάργυρος ανά γραμμάρια 15, εκχυλίσματος μολύβδου 80 γραμμάρια, ξύδι
άσπρο γραμμ. 200) πολύ αποτελεσματικό ως επουλωτικό, Στις παθήσεις των
ποδών σε λουτρά διαλύσεως 5 στα 100.
θειικός ψευδάργυρος (τσίγκος).
Κρύσταλλοι βελονοειδείς, άοσμοι, γεύσεως πολύ στυπτικής.
Χρησιμοποιείται προ πάντων εξωτερικώς και μάλιστα ως κολλύριο στους
πονόματους ¼ γραμ. στα 100. Επίσης στον κατάρρου
των αυτιών του σκύλου 2 στά 100, ως και κατά των ελκών 1 ½ στα 100
μαζί με οξικό μόλυβδο 3 γραμ. Κολλύριο Θειικ. ψευδ. 0,15 εκατοστόγραμμα
σε 100 γραμ. νερού αποσταγμένου πάντοτε.
Καφουρά.
Η γνωστή με την χαρακτηριστική της μυρουδιά κάμφορα, είναι πολύ πτητική
(εξατμίζεται εύκολα) και συνήθως χρησιμοποιείται διαλυμένη στο
οινόπνευμα, με λάδι ή με βαζελίνη πομάδα. Χρησιμοποιείται, εξωτερικώς ως
αντιφλογιστική, σε ογκώματα και πρηξίματα, ως μαλακτική σε κτυπήματα
(μώλωπες), σε ρευματισμούς κλπ. Και ακόμα ως επουλωτική και κατά των
τσιμπημάτων των μελισσών. Εσωτερικώς, ως καταπραϋντική ή διεγερτική,
αναλόγως των δόσεων, ως αντιφροδισιακή και ως αντισηπτική. Δίδεται κατά
των κολικών και διάρροιας και δια ενέσεων (καμφορέλαιο) στις πνευμονίας,
αδυναμίας κλπ. σε ποτά ή βόλους σε δόση: άλογα 5-15 γραμ. βόδια 10-25
γραμ. αιγοπρόβατα 2-8 γραμ. γουρούνια 1-5 γραμ. Το καμφορούχο οινόπνευμα
που δεν πρέπει να λείπει ποτέ, γίνεται με αναλογία 10 στα 100
οινοπνεύματος.
Κατράμι. Χρησιμοποιείται ως στυπτικό, αντισηπτικό, σε υποκαπνισμούς, σε παθήσεις των αναπνευστικών οργάνων και σε παθήσεις των ποδιών.
Κρεολίνη.
Πυκνόρρευστο σταχτόμαυρο υγρό. Άριστο αντισηπτικό και επουλωτικό,
αντιοσμητικό, αντιπαρασιτικό εξωτερικώς και εσωτερικώς, αιμοστατικό, όχι
δηλητηριώδες. Χρησιμοποιείται για την πλύση πληγών 2-3 στα 100,
ενδοκολπικώς (πλύσεις παθήσεων μήτρας) 1 στα 100. Εσωτερικώς ως
ανθελμινθικό σε αναλογία 15-25 γραμμ. σε σκύλο ½ -2 γραμ.
Λιναρόσπορος.
Εσωτερικώς βραζόμενο δίδεται σε ποτά 50-100 γραμμ. σε ένα λίτρο νερού
και το αλεύρι του εξωτερικώς για καταπλάσματα. Είναι μαλακτικό,
καθαρτικό του πεπτικού σωλήνα και διουρητικό. Στα μεγάλα χορτοφάγα
δίνουμε και έως 20 λίτρα αφέψημα.
Μαγνησία.
Εξαίρετο αντίδοτο (η ένυδρος) για όλα τα οξέα (ως το αρσενικώδης οξύ).
Ελαφρύ καθαρτικό. Χρησιμοποιείται στις παθήσεις του πεπτικού συστήματος,
κατά της διάρροιας των μοσχαριών. Δόσεις στα μοσχάρια 20-25 γραμμ.
Αρνιά 10-15 γραμ. γουρουνάκια 2-5 γραμμ.
Οξυγονούχο νερό.
Απαραίτητο να μη λείπει. Πρώτης τάξεως αντισηπτικό, όχι βλαβερό και
δυνατό αιμοστατικό. Χρησιμοποιείται σε πληγές εμπυωμένες, αρθριτικές,
πλύσεις ενδοκολπικές, πάντοτε με 2 ή 3 φορές τον όγκο του νερό
αραιωμένο, εκτός αν πρόκειται περί αιμορραγιών. Χρησιμοποιείται και για
εισπνοές στις αναιμίες, παθήσεις του λαιμού, ασφυξίας, πνευμονικές
συμφορήσεις, πνευμον. εμφύσημα, πνευμονίας μολυσματικές, δηλητηρίαση
φωσφόρου. Τελευταία το οξυγόνο βρίσκει μεγάλη εφαρμογή στην θεραπεία
σοβαρών μολυσματικών ασθενειών όπως, οι τυφικές αρρώστιες, ο τέτανος
κλπ. με ενέσεις οξυγόνου καθαρού ενδομυϊκός ή ενδοφλεβικός
(οξυγονοθεραπεία).
Όπιο υπό μορφή Λαβδάνου και κατά προτίμηση το λάβδανο του Σύντενχαμ (Sydenham).
Καταπραϋντικό των πόνων εσωτερικώς και εξωτερικώς. Δίδεται στους
κωλικούς, στον βήχα, στις επίμονες διάρροιες, στους βρογχικούς κατάρρους
κλπ. Δόσεις, άλογο 10-40 γραμμ. (πάντοτε αναλόγως του αναστήματος)
βόδια 20-50 γραμμ. αιγοπρόβατα 2-4 γραμμ. Πρέπει να φυλάγετε σε
μπουκάλια βουλωμένα με προσοχή, γιατί είναι δηλητηριώδες.
Πύρεθρο.
Κίτρινη σκόνη, γνωστή ως εντομοκτόνος σκόνη. Χρησιμοποιείται κατά των
ψειρών, των ψύλλων και όλων των παρασίτων εντόμων που δεν χώνονται στο
δέρμα.
Ρετσινόλαδο.
(Κίκινο έλαιο) είναι ένα ήπιο καθαρτικό και δίδεται σε όλα τα ζώα κατά
προτίμηση στα σαρκοφάγα το πρωί και νηστικά. Δόσεις ίπποι, βόες 400-800
γραμμ. αιγοπρόβατα 65 - 150 γραμ. γουρούνια 35 -100 γραμμ. σαρκοφάγα 15 -
65 γραμ.
Σαλικυλικό νάτριο.
Άσπρα λεπιδωτά κρύσταλλα, άοσμα, υπόγλυκα μεγάλης αξίας αντιπυρετικό,
δίδεται στις πνευμονίες και τις τυφοειδής παθήσεις. Είναι και χολαγωγό
και ειδικό φάρμακο αντιρρευματικό. Δόσεις, σε άλογα μία δόση 15-30 γραμ.
ημερησίως 80 γραμ. σε βόδια δόση 20-45 γραμ. ημερ. 100 γραμ. σε
αιγοπρόβατα, γουρούνια δόση 3-8 γραμ. ημερ. 20 γραμ.
Στυπτηρία. Στύψι.
Δυνατό στυπτικό, ήπιο καυστικό. Χρησιμοποιείται σε παλαιές πληγές,
συρίγγια, έλκη, σε φλεβικές αιμορραγίες, για πλύσεις παθήσεων στόματος,
ρωθώνων, από άφθες. Εσωτερικώς κατά δηλητηριάσεων εξ ακάτων μολύβδου,
για μεγάλα ζώα 10-20 γραμμ. για μέτρια 3-4.
Σιναπισμός.
Χρησιμοποιείται ο μελαχρινός όχι ο άσπρος, ως ελαφρό επισπαστικό
(ερεθιστικό, φλογιστικό του δέρματος) στις πνευμονίες, πλευρίτιδες,
συμφορήσεις, κωλικούς, παθήσεις των ιπποειδών κλπ. Πρέπει να διατηρείται
σε μέρος ξηρό, σε κουτιά ντενεκεδένια, που να κλείνουν καλά.
Ταλκ. Σκόνη άσπρη, απαλή στην αφή. Αποξηραντική, επουλωτική, και μάλιστα ανάμικτη με τσίγκο, άνθρακα ασβέστη κλπ.
Τερεβινθέλαιο.
Υγρό εύφλεκτο (ανάβει εύκολα). Εξωτερικώς χρησιμοποιείται για εντριβές,
για υποκαπνισμούς, ως επισπαστικό, επουλωτικό, αντισηπτικό,
αντιπαρασιτικό. Εσωτερικώς κατά δυσπεψιών (μετεωρισμό), εντερικών
σκωλήκων, διουρητικό, ως αντίδοτο δηλητηριάσεων φωσφόρου. Δίδεται σε
ποτά ή με λάδι. Δόση Μεγάλα ζώα 30-45 γραμ. μέτρια 4-12 γραμ. μικρά 2-4
γραμ.
Τίλλιο (Φιλύρα). Τα αποξηραμένα άνθη χρησιμοποιούνται σε ποτά (10 γραμ. στο λίτρο) ως μαλακτικό και ιδρωτικό και ως μέσον χορηγίας φαρμάκων.
Υπερμαγγανικό Κάλι.
Βελονοειδείς κρύσταλλοι σκούροι. Η διάλυσή τους με νερό δίνει υγρό
κοκινο-μελιτζανί. Άριστο αντισηπτικό, αντιοσμητικό, σε πλύσεις
ενδοκολπικές διάλυση 1-2 στα 100.
Φαινικό οξύ. (Φαινόλη).
Βελονοειδείς κρύσταλλοι άσπροι, ή υγρό σιροπώδες με την γνωστή του
μυρωδιά. Χρησιμοποιείται σε διάλυση σε νερό 3-5 στα 100. Απολυμαντικό,
καυστικό, παρασιτοκτόνο. Χρησιμοποιείται σε υποκαπνισμούς και σε ενέσεις
υποδορίους (2 στα 100) κατά του τετάνου, της επιζωοτικής αποβολής κλπ.
Χαμομήλι.
Χρησιμοποιούνται τα άνθη σε αφέψημα (βραστάρι, ποτό) κατά δυσπεψίας και
ως τονωτικό. Εξωτερικώς ως αντιφλογιστικό σε κατάπλασμα.
Χλωράλη ένυνδρος.
Κρύσταλλα λευκά, ρομβοειδή. Αντισπασμωδικό κατά τού τετάνου,
επιληψίας, χορείας και αντίδοτο άριστο κατά της στρυχνίνης. Σε
ενδοφλεβίους ενέσεις, σε κλύσματα του απευθυσμένου, (άλογα 30-50 γραμ.
σε 1 λίτρο νερό). Σε ζώα που προορίζονται για το σφαγείο, δεν πρέπει να
γίνει χρήση χλωράλης, γιατί το κρέας παίρνει άσχημη μυρουδιά.
Μαλακτικά.
Όπου συναντούμε τα μαλακτικά φάρμακα, εννοούμε, το αλεύρι του
λιναρόσπορου, τη ρίζα της αλθαίας (νερομολόχας), την φραγκοσυκιά. Το
πατατάλευρο (fecule),
την δεξτρίνη, τα αλεύρια του σιταριού, του κριθαριού, της βρώμης, του
ριζιοϋ. Την μελάσα, το σιρόπι της πατάτας, το γάλα, το τυρόγαλο, τη
γλυκύρριζα, τα καρότα, κλπ. Το αραβικό κόμμι (γόμα), το ασπράδι του
αυγού, το γάλα, την ζελατίνα. Τα λάδια, τα βούτυρα, το κερί, την
γλυκερίνη, την βαζελίνη, την λανολίνη.
Πηγή: Ο πρακτικός κτηνίατρος στο χωριό-Ιωάννου Στυλ. Μανιατάκη-Αθήναι 1938
Στα
σκαριά βρίσκεται η παρασκευή βιολογικής ασπιρίνης made in... Crete, με
την «υπογραφή» μάλιστα των καθηγητών της Ιατρικής Σχολής του
Πανεπιστημίου της Κρήτης! Το φυσικό φάρμακο, το οποίο αναμένεται να
κυκλοφορήσει υπό μορφή κάψουλας, προστατεύει από λοιμώξεις του
αναπνευστικού, ανακουφίζει από το κρυολόγημα και τον πυρετό, ενώ έχει
και αναλγητικές ιδιότητες.
