Οι καλύτερες αντιοξειδωτικές τροφές

Οι καλύτερες αντιοξειδωτικές τροφές

Οι ελεύθερες ρίζες συμβάλλουν στην οξείδωση και κατά συνέπεια στη γήρανση του οργανισμού ενώ ταυτόχρονα είναι υπεύθυνες για πολλές παθήσεις.

Η λειτουργία των αντιοξειδωτικών είναι να καταστρέφουν τις επιβλαβείς ελεύθερες ρίζες, και να προστατεύουν το οργανισμό από την οξείδωση.

Οι παράγοντες που συντελούν στο οξειδωτικό στρες στη καθημερινή μας ζωή είναι πολλές:
-Έκθεση σε χημικές και τοξικές ουσίες π.χ. καθαριστικά, καλλυντικά, εντομοκτόνα, σπρέι, βαρέα μέταλλα όπως αλουμίνιο, μόλυβδος, υδράργυρος, κάδμιο κλπ.
-Η μεγάλη κατανάλωση κρέατος
-Τα κορεσμένα (ζωικά) λιπαρά τα οποία βρίσκονται στο κρέας και στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα
-Τα τρανς λιπαρά που προέρχονται από την επεξεργασία (θέρμανση, τηγάνισμα) και την οξείδωση των λιπαρών οξέων.
-Η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ
-Τα βαρέα μέταλλα, όπως αλουμίνιο, υδράργυρος, αρσενικό, μόλυβδος, νικέλιο, κάδμιο, κοβάλτιο, παλλάδιο, τα οποία εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω των τροφίμων ή των συσκευασιών τους.

Η διατροφή σε ένα φυσιολογικό άτομο, βάση της σύστασης του Αμερικάνικου Οργανισμού Γεωργίας πρέπει να περιέχει 3.000-5.000 μονάδες Orac.

Ο δείκτης ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity-Ικανότητα Απορρόφησης Ριζών Οξυγόνου) εκφράζει τη δύναμη που διαθέτει ένα τρόφιμο προκειμένου να είναι σε θέση να καταστρέψει τις ελεύθερες ρίζες μέσω των αντιοξειδωτικών ουσιών του.

Τρόφιμα	Μονάδες Orac
Αγκινάρες, ωμές	6.552
Αγγούρι, με τι φλοίδα ωμό	232
Άνηθος, φρέσκος	4.392
Αχλάδια πράσινα, ωμά	2.201
Αμύγδαλα, ωμά	4.454
Βανίλια, σπόροι ξεραμένοι	122.400
Βασιλικός, ξεραμένος	61.063
Βατόμουρα, μαύρα ωμά	5.905
Βερίκοκα, ωμά	1.110
Γαρύφαλλο, τριμμένο	290.283
Γλυκοπατάτες ψητές	2,115
Γκότζυ μπεριες, ωμά	3.290
Γκρειπ φρουτ λευκά	1.238
Δαμάσκηνα, φρέσκα	6.100
Δενδρολίβανο, ξερό	165.280
Ελαιόλαδο, έξτρα παρθένο	372
Θυμάρι αποξηραμένο	157.380
Κακάο σκόνη	485
Καλαμπόκι, ωμό	728
Κανέλα σκόνη	131.420
Κάρδαμο	2.764
Κάρυ	48.504
Καρύδια	13.541
Καρότο, ωμό	697
Καρπούζι	142
Καρύδι	13.541
Κεράσι φρέσκο	3.747
Κρεμμύδια κόκκινα, ωμα	1.521
Κόλιανδρος, φρέσκα φύλλα ωμά	5.141
Κολοκυθάκι, ωμό	180
Κουνουπίδι, ωμό	870
Κουρκούμι	127.068
Κρασί κόκκινο	3.607
Κύμινο	50.372
Λάχανο, ωμό	529
Λεμόνι χυμός, ωμός	1.225
Μαϊντανός	1.301
Μανιτάρια λευκά	691
Μαντουράνα, φρέσκια	27.297
Μάραθος, βολβός ωμός	307
Μαρούλι, πράσινα φύλλα ωμά	1.532
Μελιτζάνα, ωμή	932
Μέντα, φρέσκια	13.978
Μήλα, κόκκινα ωμά με φλούδα	4.275
Μοσχοκάρυδο, τριμένο	69.640
Μπανάνες, ωμές	795
Μπιζέλια, ωμά	524
Μπρόκολο, ωμό	1.510
Ντομάτες, ωμές	546
Ξύδι από κόκκινο κρασί	410
Ξύδι από μήλα	564
Παντζάρι, ωμό	1.776
Πατάτες, ψητές	1.138
Πεπόνια	319
Πιπεριές πράσινες, ωμές	935
Ποπ κορν	1.743
Πορτοκάλι	2.103
Πράσο, ωμό	569
Ραπανάκι, ωμό	1.750
Ρεβίθι, ωμό	847
Ρίγανη, ξερή	175.295
Ροδάκινο, ωμό	1.922
Ρόδι	4.479
Ρόκα	1.904
Σαμπούκος, ωμά μούρα	14.697
Σέλινο, ωμό	552
Σινάπι, κίτρινοι σπόροι	29.257
Σκόρδο, ωμό	5.708
Σπανάκι, ωμό	1.513
Σπαράγγια, ωμά	2.252
Σταφύλια κόκκινα, ωμά	1.837
Τζίντζερ, ρίζα ωμή	14.840
Σύκα, ωμά	3.383
Τριαντάφυλλο (σπόρια)	96.150
Τριφύλλι, ήμερο	1.510
Τσάι πράσινο, αφέψημα	1.253
Τσίλι σκόνη	23.636
Φακές, ωμές	7.282
Φασκόμηλο, ξερό	119.929
Φασόλια κόκκινα, ωμά	8.606
Φράουλες, ωμές	4.302
Φιστίκια Αιγίνης	7.675

Κρεμμύδι: θεραπευτικές ιδιότητες

Κρεμμύδι: θεραπευτικές ιδιότητες

Οι ωφέλιμες επιδράσεις του κρεμμυδιού στον ανθρώπινο οργανισμό είναι τόσες ώστε, όταν καταναλίσκεται για τρόφιμο επιδρά και σαν φάρμακο συγχρόνως. 

Έτσι συγχέονται οι διαιτητικές και θεραπευτικές του ιδιότητες. 

Είναι λοιπόν το κρεμμύδι το θρεπτικό φάρμακο για κάθε περίπτωση και ιδιαίτερα όταν γίνεται χρήση του σε ωμή κατάσταση.

Συστατικά του κρεμμυδιού είναι: Πτητικό έλαιο, πού είναι στυφό και δριμύ και αποτελείται κατά ένα μέρος από θειούχο αλλύλιο (αιθέριο έλαιο τού σκόρδου). Σάκχαρα, φωσφορικό, οξικό και κιτρικό ασβέστιο και πυρίτιο. Το κρεμμύδι περιέχει ακόμη φθόριο, ιώδιο και βιταμίνη € καθώς κα βιταμίνες Α καί Β.

Ιδιότητες φαρμακευτικές είναι:

1. Διουρητικό, κυρίως κατά της  υδρωπικίας, της κιρρώσεως του ήπατος.

2. Αντιβακτηριδιακό.

3. Εμμηναγωγό.

4. Χωνευτικό.

5. Επιδρά ευνοϊκώς στο αναπνευστικό σύστημα.

6) Είναι πολύτιμο για το άσθμα, τη λαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα, γρίπη.

7. Είναι φάρμακο κατά της αρτηριοσκληρώσεως και καθαριστικό των πνευμόνων καθώς και ευεργετικό στο αίμα και στις παθήσεις τού συκωτιού.

8) Θεωρείται ότι επιδρά κατά της νευροπάθειας.

Αλλά η ατέλειωτη σειρά των θεραπευτικών ιδιοτήτων του κρομμυδιού δεν τελειώνει εδώ.

Το κρεμμύδι είναι ακόμη:

- Ευεργετικό στους πληθωρικούς, στους υπερτασικούς, στους εμφυσηματικούς.

- Κρεμμύδι πού θα μουσκέψει σε κρασί λευκό είναι κατά των σκουληκιών.

- Σε τσιμπήματα σφήκας, και μέλισσας, αφού αφαιρεθεί το κεντρί, τοποθετούμενο μισό κρεμμύδι δρα θεραπευτικά.

- Στις περιπτώσεις πόνου στα αυτιά ψήνουμε στο φούρνο ένα μικρό κρεμμύδι το λιώνουμε μαζί με βούτυρο και αφού το βάλουμε σε λεπτή γάζα το τοποθετούμε μέσα στο αυτί όσο το δυνατόν πιο ζεστό.

-Το ίδιο παρασκεύασμα τοποθετούμενο στους καλογύρους (δοθιήνες) τους ωριμάζει.

- Στην περίπτωση αιμορροΐδων ψήνουμε ένα κρεμμύδι μέσα σε χοιρινό λίπος και το βάζουμε στις αιμορροΐδες.

- Εξ άλλου εσωτερικώς, η κρομμυδόσουπα είναι χωνευτική και τονωτική.

Το ωμό κρομμύδι είναι άμεσα τονωτικό.

- Ωμό κρεμμύδι κοπανισμένο με αλάτι σε κατάπλασμα κατευνάζει τους πόνους από καψίματα.

Καλό διουρητικό γίνεται όπως παρακάτω :

Κρεμμύδια ωμά λιωμένα γραμ. 300

Μέλι γραμ. 100

Κρασί άσπρο γρ. 600

Όλα μαζί ανακατώνονται. Δόσεις : 2 - 4 κουταλιές την ημέρα.

Και κατά τής φαλάκρας :

χυμός κρομμυδιού 60 γρ.

ανθρακικό κάλι 15 γρ.

νερό 240 γρ.

Κάθε μέρα μασάζ του τριχωτού δέρματος της κεφαλής.

Πηγή: Σύγχρονη πλήρης θεραπευτική αγωγή με βότανα-Ιγνατίου Μ. Ζαχαρόπουλου-Αθήναι-Τρίτη έκδοση

Τα κρεμμύδια, τα χρησιμοποιούν για φάρμακο σε πολλές αρρώστιες

1) Βράζουν κρεμμύδια, τα σπάζουν ρίχνουν επάνω λίγη ζάχαρη και ζεστά τα βάζουν κατάπλασμα σε πόνους ή σε σπυριά πού πρέπει να ανοίξουν για να βγει το πύο.

β) Τα πράσινα φύλλα του κρεμμυδιού, τα δίνουν στα μικρά παιδιά να τα μασήσουν για να βγάλουν γρήγορα και χωρίς πόνους τα δοντάκια τους,

γ) Βρασμένα κρεμμύδια (ξερά) δίνουν στη λεχώνα να τρώει για να κατεβάζει πολύ γάλα.

δ) Τα φρέσκα κρεμμυδάκια τα τρώνε και σε αρκετή ποσότητα οι διαβητικοί και κατεβαίνει το ζάχαρο

ε) Το ξερό κρεμμύδι, είναι αποτελεσματικό φάρμακο στην ουρία όταν τρώγεται ως έξης : Βράζουν κάθε μέρα μια οκά ξερά κρεμμύδια σε νερό, ως που να σωθεί το νερό και να χυλώσει το ζουμί, και τα κρεμμύδια αυτά με το ζουμί, στο οποίο ρίχνουν και λίγο λάδι, τα τρώει ο άρρωστος σε δυο δόσεις, μεσημέρι βράδυ στο φαγητό του.

Εννοείται ότι τα βρασμένα κρεμμύδια δεν θα είναι το κύριο φαγητό του αρρώστου. Με τη δίαιτα αυτή επί ένα μήνα, δεν μένει ούτε ίχνος ούριας στο αίμα του αρρώστου, άλλα αργότερα και σε αραιά διαστήματα να τρώει ο άρρωστος κρεμμύδια βρασμένα για να μη του ξαναέλθει ουρία.

στ) Στο ζαχαροδιαβήτη, ο άρρωστος κόβει ωμά ξερά κρεμμύδια, τα στύβει και πίνει το ζουμί τους, από μισό φλιτζάνι του καφέ, κάθε πρωί  νηστικός.

ζ) Όσοι υποφέρουν από πόνους των αυτιών, κόβουν σε μικρά κομμάτια ξερά κρεμμύδια τα στύβουν και από το ζουμί τους ρίχνουν μέσα στο πονεμένο αυτί  3-5 σταγόνες κρεμμυδόζουμο δύο φορές την ήμερα (πρωί και βράδυ) και σε λίγες ημέρες περνούν οι πόνοι.

Τη θεραπεία αυτή την είδα στην Αθήνα πριν λίγα χρόνια που την εφήρμοσε ένας γαλατάς σε μια πελάτισσά του και γειτόνισσά μου (στην κ, Κολ.... οδός Άραχώβης), η όποια αν και  είχε ανιψιό φαρμακοποιό, κατέφυγε στο γαλατά για να ανακουφιστεί από τους πόνους των αυτιών της και το πέτυχε.

η) Το ζουμί από τα ξερά κρεμμύδια, τα χρησιμοποιούν και οι ταχυδακτυλουργοί για να μην καίουν το στόμα τους όταν βάζουν σ’ αυτό αναμμένα κάρβουνα ή αναμμένα κεριά, οπότε, πριν βάλουν τη φωτιά στο στόμα τους, κάνουν γαργάρα με κρεμμυδόζουμο και δεν καίεται το στόμα τους γιατί παθαίνουν «ακαΐα»

Πηγή: Τα βότανα-Ξεν. Γ. Αναγνωστόπουλου-Αθήναι 1961

Κρεμμύδια σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Κρεμμύδια σπορά φύτεμα καλλιέργεια

Τα κρεμμύδια είναι πολυετή φυτά αλλά καλλιεργούνται ως διετή. Ανήκουν στην οικογένεια των λειριοειδών. Η καλλιέργειά τους γίνεται για παραγωγή χλωρού φυλλώματος ή ξηρών βολβών, αναγκαίων στη καθημερινή χρήση της τροφής του ανθρώπου.

Το φαγώσιμο μέρος των κρεμμυδιών, είναι κυρίως οι βολβοί, που γίνονται σαρκώδεις. Τα φύλλα είναι μακριά και σωληνώδη, ο δε καυλός εξαιρετικά μακρύς, και παρουσιάζεται το δεύτερο ή το τρίτο έτος. Τα άνθη είναι μικρά υποπράσινα ή βιολέ και μαζεμένα όλα μαζί στη κορυφή του καυλού, ώστε να σχηματίζουν σφαιρικό σκιάδιο.

Έδαφος-λίπανση 
Τα κρεμμύδια ευδοκιμούν παντού, στα θερμά όσο και στα ψυχρά μέρη. Ως προς το έδαφος, αρέσκονται και αποδίδουν καλλίτερα στα χώματα μέσης συστάσεως, όχι όμως πολύ αμμουδερά, αλλά ούτε πολύ σφικτά είτε υγρά. Στα βαρεία αργιλώδη χώματα, οι βολβοί δεν χοντραίνουν, γίνονται υδαρείς και δεν διατηρούνται καλά σε ξηρή κατάσταση. Στα ελαφρά, εξ άλλου έχουν ανάγκην από οργανικές ουσίες και πολλά ποτίσματα, αλλιώς δεν αναπτύσσονται και γίνονται πολύ καυτερά. Η λίπανση επομένως, είναι αναγκαία, για να αποκτάται καλή ποιότητα βολβών και πλούσιο φύλλωμα. Η κοπριά αποτελεί κατάλληλο λίπασμα, αρκεί να είναι παλαιά και να δίδεται σε ανάλογο ποσό. Κατά μέσον όρο, για εδάφη μετρίως γόνιμα απαιτούνται 2-3000 οκάδ. στο στρέμμα. Προς τούτο όμως πρέπει να λαμβάνεται υπ.’ όψει και η λίπανση καθώς και το είδος της προηγουμένης καλλιέργειας. Η κατάχρηση κοπριάς είναι γενικώς επιζήμια για την παραγωγή βολβών, εκτός εάν πρόκειται για χλωρά παραγωγή, οπότε αυξάνει με το βαθμό της λιπάνσεως. Η αχώνευτη κοπριά πρέπει να θεωρείται σ’ όλες τις περιπτώσεις επιζήμια γιατί ευνοεί τις παρασιτικές αρρώστιες και κάνει τα κρεμμύδια (βολβούς) δυσκολοδιατήρητα. Από τα σύνθετα χημ. λιπάσματα ο τύπος 6-8-8 δίδει άριστα αποτελέσματα, σε ποσόν 80-100 οκ. στο στρέμμα, ή ο τύπος 0-12-6 ανάμικτος σε ποσό 30-35 οκ. με 1-2000 οκ. κοπριάς. Η χρήση των απλών χημικών λιπασμάτων, επίσης είναι αξιοσύστατη, με 18-20 οκ. νιτρικό νάτριο, 40-50 οκ. υπερφωσφορικό και 20-22 οκάδ. θεϊκό ή χλωριούχο κάλι. Το σύνθετα όσο και τα απλά χημικά λιπάσματα, δίδουν καλύτερα αποτελέσματα σε εδάφη σφικτά και πλούσια σε οργανικές ουσίες, η σε ποτιστικούς κρεμμυδώνες. Η προετοιμασία τού εδάφους συνίσταται από 2-3 βαθειά σκαψίματα και ανάλογα σβαρνίσματα ώστε να ψιλο χωματιστεί καλά. Κατά το τελευταίο ή προτελευταίο σκάψιμο γίνεται και η λίπανση με κοπριά είτε με χημ. λιπάσματα.

Παραγωγή κοκκαριού
Για την παραγωγή κοκκαριού, δηλαδή βολβών του πρώτου έτους, σπέρνεται κρεμμυδόσπορος κατά Φεβρουάριο-Μάρτιο, σε βραγιές καλοδουλεμένες αλλά όχι πολύ κοπρισμένες. Οι σπόροι σκορπίζονται στα πεταχτά η κατά γραμμές, οι οποίες ν’ απέχουν 10-15 πόντους η μία της άλλης όπου σκεπάζονται ελαφρά, ως ένα πόντο βάθος, με κοσκινισμένο φυτόχωμα ή κοπρόχωμα. Για να γίνεται κανονικότερο το σκόρπισμα των σπόρων πρέπει ν’ ανακατεύονται με λίγη άμμο. Σε κάθε τετρ. μέτρο απαιτούνται 3- 4 δράμια, για σπορά που γίνεται στα πεταχτά, ή 2-3 δράμια όταν γίνεται κατά γραμμές. Οπωσδήποτε, μετά την σπορά, το χώμα πρέπει να πατιέται λίγο και να ραντίζεται πλέον, οσάκις είναι ανάγκη μέχρις ότου φυτρώσουν. Αναλόγως των ποικιλιών και του καιρού, η βλάστηση πραγματοποιείται μετά 2-3 εβδομάδες περίπου.
Οι επόμενες περιποιήσεις συνίστανται σε βοτανίσματα και μερικά σκαλίσματα. Τα ποτίσματα στην αρχή πρέπει να είναι συχνά και άφθονα, βραδύτερο όμως να περιορίζονται πολύ και μόλις τα φύλλα αρχίσουν να κιτρινίζουν να διακόπτονται εντελώς, 15-20 ήμερες τουλάχιστον προ της συγκομιδής. Όταν το φύλλωμα ξεραθεί, γίνεται το ξερίζωμα και Αύγουστο - Σεπτέμβριο και οι βολβοί διατηρούνται σε μέρος στεγνό αλλά καλώς αεριζόμενο. Οι μικρότεροι και ομοιόμορφοι θεωρούνται για την καλλιέργεια των ξηρών κρεμμυδιών, ως πολύ καλύτεροι των χονδρών. Οι βολβοί του κοκκαριού έχουν διάφορο σχήμα και χρώμα, αναλόγως των ποικιλιών πού ανήκουν. Σε πολλά μέρη, οι κηπουροί, αντί να φυτεύουν κοκκάρι, προτιμούν να μεταφυτεύουν τα μικρά κρεμμυδάκια χλωρά μόλις αποκτήσουν ύψος 15-20 πόντους, για ν’ αποκτούν τα λεγόμενα νεροκρέμμυδα.

Καλλιέργεια ξερών κρεμμυδιών
Η καλλιέργεια του δευτέρου έτους προς παραγωγή ξηρών κρεμμυδιών, γίνεται λοιπόν, είτε με κοκκάρι, είτε με φυτά χλωρά. Η φυτεία του κοκκαριού εκτελείται το Φεβρουάριο-Μάρτιο. Το έδαφος, στο όποιο πρόκειται να γίνει η καλλιέργεια, πρέπει να δουλεύεται αρκετά και να λιπαίνεται με χωνευμένη κοπριά νωρίς, από το φθινόπωρο. Εάν προηγείτο άλλη καλλιέργεια, η οποία άφησε το μέρος πλούσιο σε οργανικές ουσίες, δεν αναγκαία άλλη λίπανση παρά μία συμπληρωματική με φωσφορικά και καλιούχα λιπάσματα, επειδή στα στοιχεία αυτά έχουν περισσότερες απαιτήσεις. Η φυτεία γίνεται στις προετοιμασμένες βραγιές κατά γραμμές 20-25 πόντους η μία της άλλης και κατ’ αποστάσεις 12 - 15 πόντους, σε βάθος δε μέχρι 2-3 πόντους το πολύ. Σε χώματα λίγο σφικτά ή ποτιστικά, προτιμότερο η φυτεία να γίνεται σε τριβάδια ή σαμάρια, στα πλάγια είτε στη κορυφή των τοιχωμάτων. Η εργασία αυτή γίνεται κατά Φεβρουάριο -Μάρτιο. Για νεροκρόμμυδα η μεταφύτευση γίνεται κατά Μάιο -'Ιούλιο. Τα μικρά κρεμμυδάκια αφήνονται να διψάσουν 2 - 3 εβδομάδες και κατόπιν ξεριζώνονται και μεταφυτεύονται σε βραγιές με μεγαλύτερες αποστάσεις 10-15 πόντους. Πριν γίνει η φυτεία κόπτονται τα φύλλα και οι μακριές ρίζες τους κατά το ήμισυ και χρησιμοποιούνται αμέσως ή αφού μαραθούν λίγο. Η μεταφύτευση αυτή γίνεται με φυτευτήρι ή τσαπί μέσα σε αυλάκια. Κατόπιν, πρέπει να ακολουθώ πότισμα με άφθονο νερό.
Παρατηρήθηκε ότι η μέθοδος με μεταφύτευση δίδει πάντοτε χονδρότερα και πρωιμότερα κρεμμύδια, έχει όμως ανάγκη πολλών και πλουσίων ποτισμάτων. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται στις βόρειες επαρχίες, ιδίως στις περιφέρειες Κοζάνης και Φλωρίνης. Οι αναγκαίες καλλιεργητικές περιποιήσεις των κρεμμυδιών, όταν αυτά σπαρθούν με κοκκάρι περιορίζονται μόνο σε 1-2 σκαλίσματα και μερικά ποτίσματα, εφ όσον επικρατεί μεγάλη ξηρασία. Όπου όμως υπάρχει σχετική υγρασία, η καλλιέργεια επιτυγχάνει και δίχως νερό. Προκειμένου για νεροκρέμμυδα, τα ποτίσματα είναι απαραίτητα, ιδίως στην αρχή της βλαστικής περιόδου. Πάντως ταύτα, πρέπει να διακόπτονται, τουλάχιστο, 2 - 3 εβδομάδες πριν της συγκομιδής, για να διευκολύνεται η ωρίμανση των βολβών και εξασφαλίζεται η διατήρησή τους καλλίτερα. Για τον λόγο αυτό, οι κηπουροί συνηθίζουν να ποδοπατούν ή να σπάζουν τα φύλλα μόλις κιτρινίσουν με σκοπό να σταματήσει η βλάστηση και οι βολβοί να χοντραίνουν περισσότερο, είτε ακόμη, για να μαλακώνουν τα φύλλα και ευκολύνεται το δέσιμο σε πλεξούδες. Κατά την διάρκεια της βλαστήσεως, όλοι οι ανθοφόροι καυλοί, πρέπει να κόβονται στη βάση τους, όταν παρουσιάζονται, γιατί δεν έχουν κανένα προορισμό, αλλά και αδυνατίζουν τα κρεμμύδια, τα οποία δεν κάνουν βολβούς. Είναι, όπως λέγουν, αρσενικά.

Συγκομιδή 
Η συγκομιδή δίνεται κατά Ιούνιο-Ιούλιο, όταν τα φύλλα κιτρινίσουν εντελώς και αρχίσουν να ξεραίνονται. Το ξερίζωμα εκτελείται με το χέρι ή με το λισγάρι. Κατόπιν δένονται σε πλεξούδες και κρεμιούνται σε υπόστεγο η αφήνονται μερικές ήμερες στον ήλιο για να στεγνώσουν ολίγο και ύστερα αποθηκεύονται σε μέρος ξηρό και ψυχρό. Μία καλή απόδοση φθάνει 2 - 2500 οκάδ. ξηρών κρεμμυδιών κατά στρέμμα. Αμειψισπορά Στο ζήτημα της αμειψισποράς, τα κρομμύδια ακολουθούν επιτυχώς τα σπανάκια, τα κουκιά, τα μπιζέλια κλπ. μπορούν δε επανέλθουν στη θέση τους μετά 3-4 χρόνια.

Καλλιέργεια χλωρών(φρέσκων) κρεμμυδιών
Για τη καλλιέργεια χλωρών κρεμμυδιών, η φυτεία του κοκκαριού αρχίζει από τον Οκτώβριο και εξακολουθεί περιοδικώς μέχρι της ανοίξεως. Συνήθως προτιμάται το χονδρό και μακρουλό κοκκάρι, γιατί δίδει στέλεχος και φύλλα περισσότερο. Επίσης για το σκοπό αυτό, η καλλιέργεια πρέπει να γίνεται σε χώματα φυσικώς πλούσια ή πολύ λιπασμένα με άφθονη κοπριά χωνευμένη. Η χρήση του νιτρικού νατρίου 10-15 δρ. κατά τετρ. μ. εξασφαλίζουν πολύ καλή παραγωγή. Η φυτεία μπορεί να γίνεται μόνη, είτε σε συνδυασμό με άλλα λαχανικά, μέσα σε βραγιές ή στα τοιχώματα των ποτιστικών αυλακών. Η συγκομιδή των χλωρών κρομμυδιών γίνεται, καθόσον το φύλλωμα είναι μεγάλο και έτοιμο για την κατανάλωση. Συνήθως αρχίζει 2-3 μήνες μετά την φυτεία και διαρκεί αναλόγως της εποχής πού αυτή γίνεται. Κατά συνέπεια η φυτεία πρέπει να γίνεται τμηματικώς, κάθε 15-20 ήμερες για να υπάρχουν πάντοτε χλωρά και τρυφερά κρεμμυδάκια. Η απόδοση αυτών, φθάνει 20-25 οκάδ. κατά τετρ. μέτρων συνήθως.

Παραγωγή σπόρου 
Για την απόκτηση καλού κρεμμυδοσπόρου πρέπει να διαλέγονται οι ποιό κανονικοί και χονδροί βολβοί, από την συγκομιδή της δευτέρας χρονιάς. Αυτοί φυτεύονται την άνοιξη, σε μέρος γόνιμο και καλοδουλεμένο, κατ’ αποστάσεις 40-50 πόντους. Όταν φυτρώσουν και παρουσιασθούν οι ανθοφόροι καυλοί πρέπει να πασσαλώνονται γιατί σπάζουν πολύ εύκολα και καταστρέφονται. Η ωρίμανση των σπόρων πραγματοποιείται κατά Ιούλιο-Αύγουστο. Η βλαστική των δύναμη διαρκεί 2-3 έτη.

Αποθήκευση και διατήρηση
Τα κρεμμύδια διατηρούνται πολύ καιρό, αν τα στρώσεις σε άχυρα κριθαριού• δεν σαπίζουν, αν τα βουτήξεις σε ζεστό νερό και τα στεγνώσεις• μπορεί κανείς να παράγει μεγαλύτερα κρεμμύδια, αν τα ξεφλουδίσει μεταφυτεύοντάς τα.

Ποικιλίες 
Τα κρεμμύδια διακρίνονται κυρίως σε δύο κατηγορίες, τα γλυκά και τα καυτερά, με πλήθος από ποικιλίες και παραλλαγές, οι οποίες διακρίνονται από το σχήμα το χρώμα και το μέγεθος των βολβών.

Από τα γλυκά κρεμμύδια, σπουδαιότερες ποικιλίες είναι:
Κρεμμύδια Μαδέρας. Αυτά έχουν βολβούς πολύ χονδρούς, κωνικούς και σαρκώδη φύλλα γλυκά. Τα εξωτερικά φύλλα είναι κοκκινωπά και μέγα μέρος του στελέχους. Η ποικιλία αυτή καλλιεργείται πολύ επιτυχώς στη Μακεδονία.
Κρεμμύδια κόκκικα πλατειά. Αυτά διαφέρουν μόνον διότι είναι πλακερά και λίγο οψιμότερα, και θεωρούνται ως παραλλαγή των προηγουμένων. Και οι δύο ποικίλες καλλιεργούνται με μεταφύτευση, ως νεροκρέμμυδα.
Κρεμμύδια κόκκινα Αίγυπτου. Αυτά έχουν βολβούς ωοιδείς ή μακρουλούς και εξωτερικά ψύλλα πορφυροκόκκινα. Τα άνθη της ποικιλίας αυτής όταν γονιμοποιηθούν δεν σχηματίζουν σπόρους αλλά κάνουν βολβίδια, με τα όποια και πολλαπλασιάζονται.

Από τα καυτερά κρεμμύδια υπάρχουν πολυάριθμες ποικιλίες και παραλλαγές με βολβούς στρογγυλούς, μακριούς, πλακερούς, ωοδείς, και με φύλλα εξωτερικά, κίτρινα, λευκά, πυρρόξανθα ή κόκκινα. Εξ αυτών, προτιμούνται κατά τόπους τα μεν ή τα δε, αναλόγως των τοπικών συνηθειών και του εγκλιματισμού που αποκτούν. Για ξερικές καλλιέργειες, τα στρογγυλά και πλακερά θεωρούνται ανθεκτικότερα και παραγωγικότερα, για δε τις ποτιστικές και χλωρές, τα μακρουλά και πυρόξανθα.

Ασθένειες
Τα κρεμμύδια προσβάλλονται από διάφορες αρρώστιες, οι όποιες προέρχονται από φυτικά ή ζωικά παράσιτα. Οι σπουδαιότερες αυτών είναι:

Ο Περονόσπορος. Οφείλεται σε μικρομύκητα της ομάδος των περονόσπορων (peronospora Schleideni), ο οποίος προσβάλλει τα κρεμμύδια, ιδίως των σπορείων. Τα προσβαλλόμενα φύλλα κιτρινίζουν και σκεπάζονται με ένα χνούδι πορφυρό, προερχόμενο από τα σπόρια τού μανιταριού αυτού. Ο εν λόγο περονόσπορος είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνος στους σποροφόρους καυλούς, οι οποίοι σταματούν να αναπτύσσονται προς ιό αρρωστημένο μέρος, ενώ εξακολουθούν στην αντίθετη πλευρά, με αποτέλεσμα να κυρτώνουν χαρακτηριστικός και κατόπιν να σαπίζουν. Συνήθως ή ανθοταξία τους καταστρέφεται. Για να προλαμβάνεται η ασθένεια αυτή πρέπει να Αποφεύγεται η απόρριψη προσβεβλημένων υπολειμμάτων κρεμμυδιών στο έδαφος και να γίνεται αλλαγή της καλλιέργειας για 2-3 χρόνια. Επίσης τα ραντίσματα βορδιγαλλείου πολτού (1% θειικός χαλκός με 1 οκά ασβέστη σε 100 οκ. νερό) προλαμβάνει ή σταματά το κακό.

Η σήψη των βολβών. Η ασθένεια αυτή είναι η χειρότερη από όλες. Προέρχεται από μύκητα (Botrytis Cinerea), ο οποίος προσβάλλει τα νέα φυτά των κρομμυδιών και σκόρδων, των οποίων τα φύλλα κιτρινίζουν και μαραίνονται, οι δε βολβοί σαπίζουν. Οι ρίζες των αρρωστημένων φυτών ολοκληρωτικώς καταστρέφονται από το μύκητα, ο οποίος παράγει στην επιφάνεια του πάσχοντος μέρους σκληρά μαύρα στρογγυλά στίγματα, τα οποία και αποτελούν τα όργανα αναπαραγωγής. Η ασθένεια εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, ένεκα της μεγάλης αναπτύξεως του μύκητα στο έδαφος, ιδίως όταν τούτο είναι πλούσιο σε οργανικές ουσίες. Τα σκλερότια, τα μόνα όργανα διατηρήσεως και πολλαπλασιασμού αυτού του μύκητα, μπορούν να ζουν επί πολλά χρόνια εντός του εδάφους και αποτελούν την απαρχή νέας μολύνσεως. Η μετάδοση της ασθενείας σε μια καλλιέργεια δύναται να γίνει και με τη χρήση κοπριάς ή με σπόρο μολυσμένο. Πάντως μόλις καταστεί αντιληπτή η προσβολή πρέπει αμέσως να ξεριζώνονται τα αρρωστημένα φυτά και τα γειτονικά τους, για να προλαμβάνεται η εξάπλωση της αρρώστιας. Ακόμη πρέπει να αποφεύγεται η λίπανση του εδάφους με πολλές οργανικές ουσίες, τα δε ξινά χώματα να διορθώνονται με χρήση ασβέστη και φωσφορικών χημικών λιπασμάτων. Τέλος επιβάλλεται αλλαγή της καλλιέργειας για 4-5 χρόνια.

Ο άνθρακας των κρεμμυδιών (Urocystis Cepulae). Είναι και αυτή μια ασθένεια πολύ σοβαρή, η οποία οφείλεται σε μύκητα. Προσβάλλει τα πολύ μικρά φυτά, τα όποια αυτομάτως αποξηραίνονται. Προλαμβάνεται με απολύμανση του σπόρου ή κοκκαριού σε διάλυση ½% θειικού χαλκού, όπου εμβαπτίζονται επί 1-2 ώρες, κατόπιν δε στεγνώνονται πριν σπαρθούν. Ευτυχώς είναι σπάνια ασθένεια.

Η σκωρίαση των φύλλων. Υπάρχουν δύο ειδών σκωριάσεις πού προσβάλλουν τα κρεμμύδια, η μία οφείλεται στο μύκητα puccinia allii και ή άλλη στον p. porri. Η πρώτη παρουσιάζεται στα φύλλα ή στο στέλεχος σαν πολυάριθμα καφεκίτρινα μικρά στίγματα, ή δε δεύτερα σχηματίζει κηλίδες στρογγυλές γεμάτες σπόρια του μύκητα. Όταν η προσβολή είναι μεγάλη και οι δυο σκωριάσεις κάνουν σοβαρές ζημίες στη καλλιέργεια των κρεμμυδιών. Προλαμβάνεται ή σταματά με ραντίσματα βορδιγαλείου πολτού (1 οκ. θειικού χαλκού με 1 οκ. ασβέστη σε 100 οκ. νερό).

Έντομα 
Η μύγα των κρεμμυδιών (Anthomya Ceparum). Είναι μια μικρή μύγα, δίπτερο έντομο, η οποία γεννά τα αυγά της στα φύλλα των κρεμμυδιών και σκόρδων. Τα εκκολαπτόμενα λευκά σκουληκάκια ανοίγουν τρύπες στους βολβούς τους οποίους τρώνε, με αποτέλεσμα τη σήψη αυτών και την αποξήρανση των φυτών. Μέσον καταπολεμήσεως άλλο δεν υπάρχει παρά το ξερίζωμα των προσβεβλημένων φυτών και καύση των βολβών.

Ο κρεμμυδοφάγος ή πρασάγγουρας (Cryllotalpa Vulgaris). Είναι έντομο ορθόπτερο, πολύ γνωστό σ’ όλους τούς κηπουρούς με διάφορα ονόματα. Θεωρείται ο πιο επικίνδυνος εχθρός των λαχανικών. Το σώμα του είναι αρκετά ογκώδες και καμπουρωτό προς τό θωρακικό μέρος και μακρουλό προς την κοιλιά, έχει δε ολικό μάκρος 5 πόντους περίπου. Το χρώμα του είναι μαυριδερό βελουδωτό άνωθεν, και κοκκινωπό κάτωθεν, το άκρο δε τού σώματος αυτού τελειώνει σε δυο μυτερές βελόνες . Ο κρεμμυδοφάγος κατοικεί στα καλοδουλευμένα εδάφη και, σχεδόν πάντοτε, είναι ο ξενιζόμενος των λαχανόκηπων, των φυτωρίων, των ελαφρών γαιών και των υγρών τόπων. Κατά τη νύκτα ασχολείται να σκάπτει στοές επιφανειακές πολυάριθμες, δημιουργών ούτω μεγάλες ζημίες, γιατί κόπτει με τις ισχυρές σιαγόνες τις ρίζες, όσες βρίσκει στο διάβα του, τρύπα τους κονδύλους είτε βολβούς άλλων φυτών, που τυχόν του εμποδίζουν την δίοδο και τους τρώγει για να τραφεί. Τα προσβαλλόμενα φυτά συντόμως κιτρινίζουν και μαραίνονται ή αποξηραίνονται αναλόγως του βαθμού των τραυμάτων των. Καθ' όλη την ημέρα ο κρεμμυδοφάγος παραμένει κρυμμένος στη στοά του, η οποία στην αρχή είναι οριζόντια, για να εμποδίζεται η είσοδος των νερών της βροχής, κατόπιν κάνει γωνία και πηγαίνει σε ορισμένο βάθος εντός του εδάφους. Η θηλύκια αφού γονιμοποιηθεί, κατά τον Ιούνιο, γεννά τα αυγά της, 200 μέχρι 400 τον αριθμό, εντός της γης και σε βάθος 10-20 πόντους, σε μια κοιλότητα μεγέθους ενός αυγού όρνιθος. Μετά τρεις εβδομάδες εκκολάπτονται και εξέρχονται απ’ αυτά μικροί άσπροι σκώληκες, σαν χονδρά μυρμήγκια, οι οποίοι αρχίζουν αμέσως να τρώγουν διάφορα φυτά πού συναντούν, προξενώντας ούτω μεγάλες ζημίες. Ο βιολογικός τους κύκλος διαρκεί τρία χρόνια.

Η καταπολέμηση του κρεμμυδοφάγου μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους: 
Κουρέλια βουτηγμένα σε πετρέλαιο ή χρήσης ναφθαλίνης (50 δράμια στο τετραγ. μέτρο) μπορούν να απομακρύνουν τους κρεμμυδοφάγους, όχι όμως και να τους φονεύσουν.
Οι σπόροι καλαμποκιού, βρασμένοι λίγο και κατόπιν μουσκεμένοι σε νερό με αρσενικώδες νάτριο, παραχωμένοι στο έδαφος, δηλητηριάζουν και καταστρέφουν τους κρομμυδοφάγους. Πρέπει όμως να ρίχνονται 8-10 ημέρες προ της σποράς φυτείας. Η δόση είναι 1 οκά καλαμπόκι 20-25 δράμια αρσενικώδες νάτριο. Διαλύεται το αρσενικώδες νάτριο σε λίγο νερό και ρίχνεται κατόπιν να μουσκέψει το καλαμπόκι.
Άλλος τρόπος αποτελεσματικός είναι να προσελκύονται οι κρεμμυδοφάγοι, κατά την ψυχρή εποχή, σε παγίδες με ζεστή κοπριά. Για τον σκοπό αυτό κάνουν, κατά τον Οκτώβριο-Νοέμβριο, σωρούς κοπριάς φρέσκιας, σε διάφορα σημεία της καλλιέργειας και τους οποίους σκεπάζουν γύρωθεν με χώμα. Με το πολύ κρύο καταφεύγουν εκεί οι κρεμμυδοφάγοι, για να περάσουν το χειμώνα, οπότε κατά τον Γεννάρη-Φεβρουάριο, όπως είναι ναρκωμένοι, αυτοί καταστρέφονται εύκολα. Ακόμη καλλίτερος τρόπος είναι να ανοίγονται, κατά τον Οκτώβριο, σ’ όλη την έκταση της καλλιέργειας, αυλάκια ελικοειδή, κατά διαστήματα 3 - 4 μέτρων μεταξύ τους, με βάθος και πλάτος 25-30 πόντους, τους οποίους γεμίζουν, σχεδόν μέχρι της επιφανείας του εδάφους, με φρέσκια κοπριά, κατόπιν δε την σκεπάζουν με χώμα. Οι κρεμμυδοφάγοι καταφεύγουν στις ζεστές αυτές θέσεις για να διαχειμάσουν και όπου συναντώνται πληθωρικός κατά το άνοιγμα των αυλακιών, το οποίο πρέπει να γίνεται κατ’ Απρίλιο-Μάιο. Η εργασία αυτή όταν επαναληφθεί επί 2-3 χρόνια, μπορούν να καταστραφούν όλοι οι κρεμμυδοφάγοι που υπάρχουν στο κτήμα.

Η Μηλολόνθη (Melolontha Vulgaris). Και το έντομο τούτο είναι πολύ επίφοβο στη καλλιέργεια των κρεμμυδιών, γιατί κόπτει και τρυπά τούς βολβούς τους. Με παγίδες φρέσκιας κοπριάς μπορούν να συλλαμβάνονται και να καταστρέφονται τα σκουλήκια της μηλολόνθης. Είναι γνωστός με τα ονόματα Κοπροσκούληκο ή Γουρουνάς.

Πηγές: Ελληνική Γεωργία-Γεννάδιος 
Πρακτικός οδηγός του λαχανόκηπου-Λάμπρου Οικονομίδου-Αθήναι 1940

Φυτεύω δέντρα παντού.

Φυτεύω δέντρα παντού

Τι θα λέγατε να φυτέψουμε 10.000 δέντρα ή και περισσότερα τον επόμενο χειμώνα; Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα σε μερικά χρόνια να υπάρχουν χιλιάδες καρποφόρα δέντρα στην περιοχή μας, όλα ελεύθερα και προσιτά σε οποιονδήποτε;
Ας αρχίσουμε να κάνουμε πράγματα που μπορούμε και δεν κοστίζουν, χρειάζεται μόνο να δείξουμε ενδιαφέρον… Για να δούμε πώς θα γίνει… Που θα βρούμε τα δέντρα; 

Αυτές τις ημέρες που όλοι τρώτε κεράσια, βερίκοκα, μήλα, ροδάκινα, δαμάσκηνα, αχλάδια κ.λ.π. κρατείστε τα κουκούτσια. Αμέσως έχετε στα χέρια σας εκατοντάδες εν δυνάμει δέντρα.
Πώς νομίζετε ότι φύτευαν δέντρα οι παππούδες μας; 
Σίγουρα πριν πενήντα χρόνια δεν υπήρχαν φυτώρια, μάλιστα θα ήταν πολύ αστείο αν κάποιος σ’ ένα κεφαλοχώρι άνοιγε μια τέτοια επιχείρηση.

(Άγρια κερασιά στις πλαγιές του Πάικου. Στις 15 Ιουνίου ήταν φορτωμένη περίπου με 200 κιλά κεράσια, εξαιρετικής ποιότητας και νοστιμιάς, χωρίς καμία προσβολή από έντομα, τα οποία γευτήκαμε και κρατήσαμε τα κουκούτσια).

Που θα τα φυτέψουμε και πώς;
Ο καθένας από εσάς ας ξεκινήσει γύρω από το σπίτι του, στη γειτονιά του να φυτεύει τα κουκούτσια, εκεί που πηγαίνει έναν περίπατο με τον φίλο του, σ’ ένα εγκαταλειμμένο οικόπεδο… Δεν χρειάζεται να πάρουμε μαζί μας τσάπα και άλλα σκαπτικά εργαλεία, το μόνο που χρειάζεται είναι να θάψουμε στο σημείο το κουκούτσι σε βάθος όσο το μέγεθος του.

Πότε φυτεύουμε τα κουκούτσια; 
Συγκεντρώνουμε τα κουκούτσια σ’ ένα πλαστικό δοχείο(ταπερ) και τα αφήνουμε στη σκιά να ξεραθούν. Ύστερα μπορούμε να αρχίσουμε να τα θάβουμε από το Νοέμβριο έως και το Φεβρουάριο.

Πώς θα τα ποτίσουμε; 
Δεν θα χρειαστούν πότισμα, η φύση θα τα φροντίσει…

Πώς θα τα φροντίσουμε; 
Την επόμενη άνοιξη που θα περάσουμε να τα δούμε θα εκπλαγούμε ότι τα περισσότερα θα έχουν γίνει μικρά δεντράκια. Εάν το σημείο που τα έχουμε φυτέψει υπάρχει βοσκή ή ξέρουμε ότι θα περάσουν τα χορτοκοπτικά του Δήμου τότε θα χρειαστεί να βάλουμε ένα μικρό πλέγμα γύρω από τα δεντράκια για να τα προστατέψουμε.

Πώς θα έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία σ’ αυτή μας την προσπάθεια; 
Για να έχουμε μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας, δηλ. από κάθε κουκούτσι να βγει και δεντράκι τότε χρειάζεται το κουκούτσι να προέρχεται από καρπό άγριου δέντρου. Τα κουκούτσια από άγριο δέντρο έχουν μεγαλύτερη βλαστικότητα. Το Πάικο και όχι μόνο είναι γεμάτο άγρια δέντρα, εάν δεν γνωρίζετε εσείς τότε σίγουρα κάποιος φίλος, γνωστός σας κυνηγός ή και βοσκός γνωρίζει και θα σας πει που θα βρείτε ή μπορεί και να σας φέρει. Μη διστάσετε να ρωτήσετε, όποιος ψάχνει βρίσκει…

Ο Παναγιώτης Μανίκης, φυσικός καλλιεργητής, σε μια από τις πολλές ομιλίες που έχει κάνει ανέφερε τα εξής:

«Το δέντρο από κουκούτσι δεν χρειάζεται πότισμα γιατί η ρίζα του είναι πολύ βαθιά π.χ. ένα δεντράκι ύψους 10 εκατοστών έχει ήδη 30 ή και 40 εκατοστά ρίζα, έτσι βρίσκει την υγρασία που χρειάζεται και αντέχει στην ξηρασία. Και η ιδιαιτερότητά τους είναι ότι είναι ανομοιόμορφα όσον αφορά το σχήμα, το μέγεθος, το βάρος, ότι είναι μια θαυμάσια τροφή για μια οικογένεια, μια θαυμάσια τροφή για τους καταναλωτές που ξέρουν να εκτιμήσουν τις αληθινές γεύσεις. Όχι, όμως, γι’ αυτούς που έχουν αλλοιωμένες γεύσεις. Τα δέντρα αυτά έχουν μια ισχυρή πασσαλώδη ρίζα, που πάει σε βάθος σε αναζήτηση νερού, φαγητού και θρεπτικών στοιχείων. Άρα αυτά τα δέντρα είναι προορισμένα να επιβιώσουν. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι η ρίζα τους είναι κεντρική πασσαλώδης. Ένα δέντρο, που βγαίνει από σπόρο, έχει μνήμη επιβίωσης. Άρα, λοιπόν, αυτή η κεντρική πασσαλώδης ρίζα είναι το κλειδί για την επιβίωση ενός δέντρου. Είναι μια ρίζα που πάει σε βάθος για την αναζήτηση νερού και θρεπτικών στοιχείων και μπορεί να μας δώσει αντοχή του φυτού σε ξηρασία, σε μεγάλη υγρασία, σε αρρώστιες, σε προσβολές από έντομα. Ένα δέντρο που μεγαλώνει απ’ ευθείας από το κουκούτσι, ουσιαστικά δε χρειάζεται πότισμα. Τώρα αν στη συνέχεια εμείς θέλουμε να το μπολιάσουμε γιατί μας αρέσει μια συγκεκριμένη ποικιλία, π.χ. τα τραγανά κεράσια της Έδεσσας ή τα ροδάκινα ή οι γερμάδες, πάλι μπορούμε να το μπολιάσουμε απ’ ευθείας στο χωράφι πάνω στο άγριο, που έχει βγει ή στο ημιάγριο. Και πάλι θα έχουμε τα δεύτερα καλύτερα.
Τώρα, όταν σπέρνουμε ένα κουκούτσι από βερίκοκο που φάγαμε, από δαμάσκηνο που φάγαμε, από ροδάκινο που φάγαμε, δε θα βγει ούτε άγριο δέντρο ούτε ήμερο. Αυτό που θα βγει, θα είναι κάτι ανάμεσα στο άγριο και στο ήμερο. Αλλά θα έχει ένα σχήμα που θα είναι φυσικό δέντρο».

Τον περασμένο Ιανουάριο σε διάφορα σημεία του Πολυκάστρου βάλαμε απ’ ευθείας στο χώμα κουκούτσια από βερίκοκο. Σήμερα, όπως βλέπετε, είναι ήδη δεντράκια 35 έως 40 εκατοστών.

Μεγαλώνουν χωρίς την φροντίδα μας, η κεντρική πασσαλώδης ρίζα τους αγγίζει το ένα μέτρο, άρα έχει βρει την υγρασία που χρειάζεται για να «βγάλει» το καλοκαίρι και όλα τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά του χώματος.