Η κλώσα και τα αυγά για κλώσημα

Η κλώσα και τα αυγά για κλώσημα

Η επιλογή των αυγών

Είναι ουσιώδες να διαλέγουμε τα καλά σχηματισμένα και εντελώς ομοιόμορφα αυγά. Όχι ότι είναι αδιάφορο να επιλέγουμε και μικρά αή μεγαλύτερα. Τα μικρά αυγά μπορούν βεβαίως να δώσουν καλά, ζωηρά και ισχυρά κοτοπουλάκια, αλλά από μικρό αυγό ουδέποτε θα δούμε να εκκολάπτεται μεγάλο κοτοπουλάκι αφού το περιέχον δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το περιεχόμενο. Επόμενα είναι σημαντικό το πλεονέκτημα του μεγέθους. Τα κοτόπουλα που γεννιούνται μεγάλα θα είναι πιο γρήγορα έτοιμα για να σταλούν στην αγορά (ή να φαγωθούν), χρειάζονται δε πολύ λιγότερες φροντίδες και τροφή.

Δεν μπορούμε ωστόσο να πούμε τίποτε για την ασφαλή εκλογή αυγών για παραγωγή κοκοριών ή κοτών.Ωστόσο, κάποιος συνταγματάρχης της πρώτης αυτοκρατορίας (βρήκε άραγε την πληροφορία αυτή κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ευρώπη;) έδινε εντολή για τα ακόλουθα:

Τα αυγά των οποίων τα δύο άκρα είναι όμοια στρογγυλά δίνουν κότες, ενώ εκείνα των οποίων η μία άκρη είναι ευδιάκριτα οξεία δίνουν κόκορες.

Όταν άκουσα να γίνεται λόγος για αυτή την περίεργη συνταγή, έβαλα για κλώσημα 12 αυγά των οποίων και τα δύο άκρα ήταν εντελώς στρογγυλά και πρόσθεσα και ένα ακόμη με οξεία άκρη. Όταν έγινε η εκκόλαψη τα 12 ήταν κότες και το 1 κόκορας. Από τότε, έκανα πολλές φορές αυτή τη δοκιμή, τα αποτελέσματα δεν ήταν πάντα ασφαλή αλλά στην πλειοψηφία τους επιτύγχανα την πλειοψηφία που ήθελα. Σας συνιστώ να το δοκιμάσετε…

Πηγή: «Ελληνικής Γεωργίας» Αυγούστου 1889

 Η κλώσα

Όταν πρόκειται για κλώσα και των περιποιήσεων που πρέπει να γίνονται στα κοτόπουλα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε καλύτερο από τα όσα συνιστά ο κ. Λεμοάν, γνωστότατος ορνιθοτρόφος:

Αφού μαζέψουμε με προσοχή τα νωπά αυγά από τις καλύτερες κότες οφείλουμε να φροντίσουμε για τις επώασή τους, πράγμα εύκολο εάν έχουμε καλές κλώσες.

Όταν θέλουμε να είμαστε βέβαιοι για την καταλληλότητα της κότας για επώαση, πρέπει να την βάλουμε να φυλάει τη φωλιά σε δοκιμαστικό κάνιστρο με παλιά αυγά και να παρατηρήσουμε εάν τα επωάζει καλά ή είναι άγρια και ταραχοποιό στοιχείο.

Αν δεν προσέξουμε τις προκαταρκτικές κινήσεις της κλώσας κινδυνεύουμε να χάσουμε τα αυγά, καθότι όλες οι κότες, αν και θέλουν να κλωσήσουν, δεν είναι όλες κατάλληλες για να το κάνουν. Η μία σπάει τα αυγά της, η άλλη κουράζεται επωάζουσα, μετά από μερικές μέρες δε, σηκώνοντάς την για να την ταΐσουμε μένουμε έκπληκτοι βρίσκοντας τα αυγά τελείως κρύα. Αιτία αυτού είναι γιατί την προηγούμενη μέρα προτιμούσε να στέκεται όρθια στο κάνιστρό της! εάν τα αυγά της κακής αυτής κλώσας είναι σε επώαση 15 ημέρες μπορούμε να τα βάλουμε σε άλλη κλώσα. Διακόπηκε μόνο η επώαση, το έμβρυο έχει αρκετή ζωτική δύναμη για να υποστεί την ψύχρανση, θα επιβραδυνθεί μόνο ο σχηματισμός του και αντί να γεννηθεί την 21^η ημέρα από την επώασή του εάν είναι κοκοράκι θα σπάσει το κέλυφός του την 22^η.

Να και σημεία από τα οποία αναγνωρίζεται η καλή κλώσα: είναι ήμερη, πιάνεται εύκολα και έχει χαρακτηριστικό κακάρισμα, ένα ρρρρρό πολύ παρατεταμένο όταν την χαϊδεύουν. Όταν τη βάζουν ελαφρά στη φωλιά της, κάθεται πολύ ελαφρά πάνω στα αυγά, διαστέλλει τα πόδια και μετά με προφύλαξη ανακινεί κάθε αυγό.

Η κότα η λεγόμενη χωριάτικη είναι εν γένει κακή κλώσα. Συνηθισμένη ν’ αλητεύει, αγαπάει την ανεξαρτησία, όποτε μπορεί ξεφεύγει από την επιτήρηση και επωάζει όποτε της αρέσει. Δεν μπορεί να μείνει ακίνητη σε κλειστό κάνιστρο.

Τα ελαττώματα αυτά δεν είναι συνηθισμένα, τα συναντάμε σπάνια ανάμεσα στις κλώσες, αλλά τα αναφέρουμε για να τα λαμβάνει υπόψη του όποιος θέλει να αποφύγει τα δυσάρεστα αποτελέσματα.

Εάν αφήνουμε μόνο ένα αυγό σε κάθε φωλιά, η κότα δεν σταματάει να κλωσάει, αλλά αν θέλουμε να πετύχουμε κλώσα, καλό είναι να μην αφήνουμε περισσότερα από τέσσερα ή πέντε αυγά σε μια φωλιά, φροντίζοντας να τα σημειώνουμε για να μην μπερδεύονται με τα νωπά.

Όταν η κλώσα γεννήσει κάποιον αριθμό αυγών, αναπαύεται με ευχαρίστηση στη φωλιά στην οποία νομίζει ότι βλέπει τα δικά της αυγά. Την δεύτερη μέρα παρατείνεται η ανάπαυσή της και μετά από λίγο καταλαμβάνεται από την επιθυμία να αποκτήσει οικογένεια, έτσι επιτυγχάνουμε μια καλή κλώσα.

Όταν δεν υπάρχει κλώσα και είμαστε αναγκασμένοι να χρησιμοποιήσουμε κάποια από το γείτονα, πρέπει να προσέξουμε πολύ, πριν εμπιστευτούμε αυγά σε ξένες κότες, γιατί μπορεί να είναι ανήσυχες, αεικίνητες και το κλώσημά τους να αποβεί κακό. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να τις αφήνουμε μερικές μέρες σε δοκιμασία, αφού τις ταΐζουμε καλά με σπόρους, λαχανικά, ζύμες, μπορούν να μείνουν πάνω στα αυγά τόσο για τη δοκιμαστική περίοδο όσο και το πραγματικό κλώσημα.

Η κότα θεωρείται καλή για επώαση όταν δεν φεύγει με το άνοιγμα του κανίστρου και όταν στο πλησίασμα επισκέπτη σηκώνει τις φτερούγες τις κακαρίζοντας. Μετά την αναγνώριση αυτών των χαρακτηριστικών σημείων μπορούμε οριστικά να τη βάλουμε στην προετοιμασμένη φωλιά στην οποία τοποθετούνται δέκα, δεκατρία ή δεκαπέντε αυγά, ανάλογα με το μέγεθος της κότας και συμμορφούμενοι στον κανόνα ότι δεν πρέπει να εξέχει ούτε το ελάχιστο κέλυφος από τα φτερά της κότα.

Εάν εμπιστευόμαστε πολλά αυγά σε μία κότα, καθώς μετακινεί αυτή τα αυγά από τη θέση τους μπορεί το μη ζεσταμένο σήμερα αυγό να πεθάνει εάν το έμβρυο είναι μόνο δύο ή τριών ημερών και κάθεται άδικα στο μέσον. Το αυγό που ήταν στο μέσον έρχεται στην άκρη και έχει την ίδια τύχη όπως και πολλά άλλα, έτσι δε εκκολάπτονται ελάχιστα κοτόπουλα.

Αντίθετα, εάν βάλουμε μόνο όσα μπορεί να καλύψει η κότα, κάθε αυγό το κλωσήσει κανονικά. Εάν όλα τα αυγά είναι γόνιμα θα πετύχουμε τόσα κοτόπουλα όσα ήταν και τα αυγά.

Όταν έχουμε πολλές κότες, σε κάθε εποχή βρίσκουμε σχεδόν κάθε μέρα κλώσες, ωστόσο, θα πρέπει να τις δοκιμάζουμε για μερικές ημέρες πριν να βάλουμε πολλές να κλωσήσουν συγχρόνως. Το πλεονέκτημα αυτού του συστήματος είναι ότι μετά από έξι ή εφτά ημέρες, ήρεμα και προσεκτικά μπορούμε να κατοπτρίσουμε τα αυγά και να αφαιρέσουμε τα διαφανή. Για παράδειγμα, εάν βρεθούν 15 διαφανή τότε παίρνουμε από μία κλώσα τα καλά και τα βάζουμε στη θέση των αφαιρεθέντων, έπειτα δίνουμε νέα αυγά νωπά στην κλώσα που έμεινε ελεύθερη λόγω αυτής της επιλογής.

Εάν βάλουμε τις κότες σε κάνιστρα που οι φωλιές τους έχουν προετοιμαστεί καλά, δηλαδή ένα θέσουμε στο βάθος κάθε κανίστρου χόρτο στεγνό  άνευ ευρωτιών, καλά στοιβαγμένο, εάν κλείσουμε το κάνιστρο και την κλώσα σε μέρος ήσυχο, μεμονωμένο, σκιερό και ευάερο, οι επωάσεις είναι άριστες.

 Μερικές ακόμη ωφέλιμες συμβουλές είναι οι εξής:

Πρέπει να σηκώνουμε την κότα κάθε μέρα, την ίδια περίπου ώρα, να τις βάζουμε σε χώρο περιφραγμένο όπου να βρίσκει άμμο στεγνή και κατάλληλη για να κυλιέται.

Για να μην αναποδογυρίζει το νερό ή τους σπόρους πρέπει αυτά να τα τοποθετούμε έξω από το περίφραγμα έτσι ώστε η κλώσα να βγάζει το κεφάλι από τα κιγκλιδώματα για να πιει και να φάει.

Είναι ανάγκη να είμαστε βέβαιοι ότι η κότα εκόπρισε πριν να την μεταφέρουμε πάλι στη φωλιά για να μη δηλητηριάζει τα αυγά με τα κόπρανά της.

Καλό είναι να εξετάζουμε την κατάσταση της φωλιάς αυτές τις λίγες στιγμές που έχουμε μεταφέρει την κότα στον περιφραγμένο χώρο. Εάν βρούμε αυγά σπασμένα, τα αφαιρούμε και επανατοποθετούμε τα απομείναντα σε καθαρό ξερό χόρτο. Έπειτα, εάν τα ανέπαφα έχουν κοπριά, τα πλένουμε με νερό χλιαρό 35 βαθμών Κελσίου.

Αφού κάνουμε όλα τα παραπάνω μπορούμε πλέον να αφήσουμε τη φύση να συμπληρώσει το έργο της και ενώ η κλώσα μένει φιλόπονα καθισμένη στα αυγά της, ας εξετάσουμε τις ιδιότητες που πρέπει να έχει η μητέρα για να αναθρέψει τη μικρή της οικογένεια.»

Πώς επιλέγουμε τη μαμά-κότα από το τεύχος της Ελληνικής Γεωργίας Οκτώβριος, 1889

Εκλογή μητρός

Η κότα μπορεί να είναι καλή κλώσα και να μην είναι καλή μητέρα. Όταν έχουμε βάλει πολλές κότες να κλωσήσουν την ίδια μέρα, είναι εύκολο να επιλέξουμε ανάμεσά τους εκείνες που θα μας φανούν οι πλέον κατάλληλες για να περιποιηθούν τα νεογνά.

Είναι γνωστό ότι τα κοτόπουλα δεν σπάνε όλα το κέλυφός τους ταυτόχρονα. Μεσολαβεί πάντα διάστημα κάποιων ωρών μεταξύ της εμφάνισής τους στο φως.

Ενώ οι κότες τρώνε, αφαιρούνται από τις φωλιές τους τα κοτόπουλα που έχουν εκκολαφθεί, τοποθετούνται σε ίδιο κάνιστρο και καλύπτονται με φτερά. Μετά λαμβάνονται τα παραμένοντα αυγά και συμπληρώνονται οι φωλιές· έτσι μένει τουλάχιστον μια κότα που δεν έχει πια αυγά· τότε στις φτερούγες της ωθούμε ήρεμα τα κοτόπουλα.

Εάν δεν κινηθεί, εάν απλώσει τις φτερούγες της λίγο, από φόβο μήπως συντρίψει τα μικρά, είμαστε βέβαιοι ότι είναι καλή μητέρα. Αντίθετα, εάν κινηθεί εναντίον αυτού που ωθεί τα μικρά, εάν τα πατάει, είναι κακή μητέρα και δεν πρέπει να διστάσουμε στιγμή από το να βρούμε άλλη μητέρα και να τη βάλουμε στον τόπο της την κακή.

Δεν ξεχνάμε ωστόσο, ότι από την κλώσα που δεν μπορεί να εκτελέσει τα καθήκοντα της τροφού, μπορούμε να ωφεληθούμε· αφού είναι καλή κλώσα, ας της εμπιστευτούμε δεύτερο κλώσημα· για να την αναγνωρίζουμε είναι φρόνιμο να δέσουμε στο πόδι της μια κόκκινη ταινία.

Στην περίπτωση που όλες οι κότες αναγνωριστούν σαν καλές τροφοί, μπορούμε να εμπιστευτούμε στην καθεμιά γύρω στα 15 μικρά και εάν μείνει από τη διανομή κάποια χωρίς κοτοπουλάκι, δεν την βγάζουμε από το κοτέτσι αλλά τη βάζουμε πάλι να κλωσήσει.

Η μητέρα πρέπει να είναι πάντα άγρυπνη και προσεκτικά για καθετί που αφορά την οικογένεια· να φροντίζει να δίνει στα μικρά της να τρώνε, να τα προσκαλεί συνέχεια άμα βλέπει κάποιο τρόφιμο κατάλληλο γι’ αυτά και τέλος να τα καλύπτει με τις φτερούγες της στον πρώτο κίνδυνο.

Πρώτες περιποιήσεις των μικρών

Το κοτοπουλάκι όταν γεννηθεί ζητάει θαλπωρή, τίποτε άλλο παρά θαλπωρή. Καμία ανάγκη δεν έχει τροφής πριν περάσουν 24 ώρες.

Η καλή μητέρα το γνωρίζει αυτό· εάν την αφήσουμε στο ένστικτό της, θα δούμε ότι δεν τα αφήνει να τρέξουν πριν να περάσει τουλάχιστον μια μέρα· μένει μαζεμένη, δηλαδή εξακολουθεί να κλωσάει. Μόνο από την επομένη της εξόδου του από το αυγό δυναμώνει και τα όργανά του σχηματίζονται εντελώς.

Όταν τα μικρά δουν το φως, τα αποσύρουμε από το κλωσητήριο, όπως και τη μητέρα τους, για να μην ενοχλούνται οι άλλες κλώσες· μετά παίρνουμε το κάνιστρο που τα περιείχε και το πλένουμε με προσοχή· φτιάχνουμε νέα φωλιά στο καθαρό πια κάνιστρο, το αναθρεπτήριο, όπου μεταφέρουμε τη μητέρα και τα μικρά της.

Ιδού λοιπόν τα κοτοπουλάκια με άνεση σε κατοικία απαλλαγμένη από κάθε σπέρμα ασθένειας· το αμέσως επόμενο και σπουδαιότερο βήμα είναι να εξασφαλίσουμε τον καθαρό τους αέρα. Γι’ αυτό κρεμάμε στην οροφή του αναθρεπτηρίου μικρά αγγεία πλατιά περισσότερο ή βαθιά, που περιέχουν χλωριούχο ασβέστιο, ένα από τα άριστα αντιμιασματικά για τον γεμάτο από σαπρώδεις αναθυμιάσεις αέρα.

Η καθαριότητα είναι απαραίτητη για την ανατροφή των μικρών· από το ανατροφικό κιβώτιο βρωμιστεί από περιττώματα, δεν πρέπει να αρκεστούμε στο να τα ρίχνουμε έξω, αλλά πρέπει να τα μεταφέρουμε στην αποθήκη της κοπριάς, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

Μετά από αυτά φροντίζουμε για τη συντήρηση των μικρών. Το ποτό μπαίνει σε σιφώνια με αμμόλιθο ή σε γυάλινα αγγεία και ανανεώνεται τρεις φορές τη μέρα, γιατί δεν υπάρχει τίποτε πιο βλαβερό από το μολυσμένο νερό. Επιπλέον το νερό πρέπει να είναι πάντα δροσερό και διαυγές και τα δοχεία να μένουν πάντα στη σκιά.

Το άγονο των αυγών

Το άγονο των αυγών οφείλεται σε άπειρες αιτίες τις οποίες δεν θα εκθέσουμε λεπτομερών γιατί δεν είναι δυνατόν να τις θεραπεύσουμε.

Δεν θα μιλήσουμε για την έλλειψη του κόκορα, γιατί είναι παιδαριώδες.

Πολλές φορές όμως οι κόκορες είναι ανεπαρκείς κατά τον αριθμό ως προς τις κότες. Χρειάζεται ένας κόκορας για δέκα κότες, γιατί εάν αυτές απολαμβάνουν απεριόριστη ελευθερία, διασκορπίζονται προς όλα τα μέρη και φυσικά ο κόκορας δεν μπορεί να είναι παντού συγχρόνως.

Εάν, αντίθετα, είναι οι κόκορες περισσότεροι, και κάποιος από αυτούς πλησιάσει μια κότα, αμέσως τρέχει άλλος αντίζηλος· γίνεται μάχη και η κότα αφήνεται. Χρειάζεται μέσος όρος.

Μεγαλύτερη ποσότητα άγονων αυγών παρατηρείται στις εκλεκτές ποικιλίες. Αυτό νομίζουμε ότι μπορεί να αποδοθεί στο ότι τα πτηνά αυτά είναι σχεδόν πάντα περιορισμένα σε πολύ στενό χώρο, έτσι ώστε δεν βρίσκουν πρασινάδα, έντομα κ.τ.λ.

Το 1872 και 1873 στο Παρίσι κάναμε μια δοκιμή: είχαμε έναν πετεινό και 6 ή 7 κότες. Τα πτηνά κλεισμένα σε χώρο λίγων τετραγωνικών μέτρων, για 2 χρόνια, παρήγαν μόνο ένα γόνιμο αυγό· μεταφερθέντα όμως στη νέα κατοικία μου και βρίσκοντας χώρο κατάφυτο, τα αυγά που παρήχθησαν ήσαν όλα σχεδόν γόνιμα. Δηλαδή το αποτέλεσμα από τον ίδιο κόκορα και τις ίδιες κότε ήταν εντελώς διαφορετικό.

Πρέπει ωστόσο να αποφεύγουμε να φτιάχνουμε τα κοτέτσια σε ελώδη και υγρά μέρη, γιατί σε αυτούς τους τόπου στα αυγά είναι ως επί το πλείστον άγονα σε όλες τις εποχές του χρόνου.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το άγονο των αυγών επικρατεί κατά την εποχή της «πτερορρυΐας» η οποία συμβαίνει από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο. Σ’ αυτήν την εποχή όλες οι κότες, εκτός από τις πουλακίδες, πτερορροούν και οι πετεινοί υποφέροντας από αυτή την ασθένεια, χάνουν τη δύναμή τους και παραμελούν τις κότες.

Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι τα άγονα αυγά διατηρούνται περισσότερο από τα γόνιμα· αυτό έκανε τις νοικοκυρές να πιστεύουν ότι χάρη στη δύναμη της Παναγίας του Δεκαπενταύγουστου τα αυγά διατηρούνται καλύτερα, και βλέπουμε όντως ότι πολλές από αυτές μαζεύουν μεγάλες ποσότητες στα ασπρόρουχα των ντουλαπιών όταν φτάνει η εποχή εκείνη.

Άλλοι λόγοι της μη γονιμότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι οι ομίχλες και τα χιόνια. Σ’ αυτούς τους συννεφώδεις καιρούς όλα τα πτηνά των κοτετσιών μένουν ακίνητα και συμμαζεμένα στα υπόστεγα καταλύματά τους· όταν όμως φανεί μια ηλιακή ακτίνα, τα πάντα επανορθώνονται.

Όταν είναι ήπιοι οι μήνες Νοέμβριος και Δεκέμβριος, οι νεαρές κότες του χρόνου (νοσίδες) αρχίζουν να ωοτοκούν και οι πετεινοί τις περιποιούνται με ζέση.

Μια συμβουλή καλή, λοιπόν, για όσους θέλουν να βάζουν πολλές κότες και κλώσημα να εξετάζουν καλά τις αυλές και την τοποθεσία των κοτετσιών για να αποφεύγουν την μεγάλη ποσότητα των άγονων αυγών.

Συμβαίνει επίσης και η περίπτωση σε κάποιες περιοχές τα γόνιμα αυγά να μην εκκολάπτονται σχεδόν ή τελείως. Δεν γνωρίζουμε για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. Θεωρούμε ότι συντελεί πολύ το έδαφος, κατά διαβεβαίωση κατοίκων σε τόπους που συμβαίνει αυτό το γεγονός.

Κάναμε επανειλημμένες δοκιμές βάζοντας σ’ ένα σύρτη επωαστηρίου 100 γόνιμα αυγά προερχόμενα από τις χώρες αυτές, άλλα 100 άλλου μέρους φημισμένου σε άλλο σύρτη του επωαστηρίου. Ο σύρτης που περιείχε αυτά τα αυγά έδινε πάντα πολύ καλά αποτελέσματα ενώ ο πρώτος απέτυχε σε τέτοιο βαθμό ώστε εγκαταλείψαμε την συλλογή αυγών από την περιοχή εκείνη.

Πρέπει να αναφέρουμε και για τα αυγά που μετακινούνται πολλές φορές αποδίδεται η αποτυχία της εκκόλαψης, σχεδόν άδικα, γιατί αυγά πολύ νωπά μπορούν να μεταφερθούν χωρίς κίνδυνο. Αν επρόκειτο βέβαια να επιλέξουμε ανάμεσα σε αυγά που προέρχονται από το δικό μας κοτέτσι και σε άλλα που έχουν διανύσει 50 ή 100 λεύγες, θα παίρναμε τα πρώτα. Ωστόσο, ουδέποτε ο λόγος της μετακίνησης δεν θα μας κάνει να διαλέξουμε αυγά αυτού ή του άλλου είδους. Ιδού και ένα παράδειγμα:

Ο κ. Ε. Λεορά, συγγραφέας…. Μας παρακάλεσε να του στείλουμε 12 αυγά κότας του Σουδάν. Η αποστολή αυτή, ταξίδεψε δυο φορές από Ουδάν στην Γαμβέ σε άμαξα και σε λιθόστρωτο δρόμο και μετά για πραγματοποιήθηκαν άλλες 70-80 λεύγες για να φτάσουν στην Φίσμη. Ο κ. Λεροά τα άφησε να αναπαυθούν για 24 ώρες σε γεννήματα και μετά την επώαση πέτυχε 10 κοτόπουλα στα 12 αυγά. Το αποτέλεσμα είναι αρκούντως πειστικό.

Κατά τα παραπάνω λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να προσέχουμε στην εκλογή των αυγών που θέλουμε να κλωσηθούν: πρώτα διαλέγουμε τα πιο νωπά· εάν είναι 8 ημερών δεν πρέπει πλέον να έχουμε μεγάλη πεποίθηση, εκτός εάν τα διατηρήσαμε με προσοχή εντός γεννημάτων (κριθαριού ή σιταριού) οπότε η απώλεια αυγών δεν είναι πολύ μεγάλη· απορρίπτουμε τα πολύ μεγάλα και τα πολύ μικρά· τα μετρίου μεγέθους είναι προτιμότερα· απορρίπτονται τα δύσμορφα ή τα εξογκωμένα.

Έπειτα, όταν βάζουμε τα αυγά για κλώσημα, συνιστούμε μια μέθοδο που εφαρμόζεται στη Νορμανδία και η οποία πέτυχε εντελώς: βυθίζουμε σε χλιαρό νερό τα αυγά, τα σφουγγίζουμε και τα βάζουμε αμέσως να κλωσηθούν. Αυτή η προπαρασκευή αφαιρεί τα βρώμικα και παχουλά μέρη του κελύφους και μέσο αυτού ευκολύνεται η θερμότητα και η υγρασία για να εισχωρήσουν στο αυγό.

Πηγή: «Ελληνική Γεωργία», Αύγουστος 1890

Και για τις δύστροπες γαλοπούλες ιδού:

Πώς εκβιάζεται η γαλοπούλα να κλωσά

Σε ξύλινο κιβώτιο που θα έχουμε σχηματίσει είδος φωλιάς από άχυρο, βάζουμε 12 αυγά φθαρμένα και άχρηστα. Εισάγουμε μετά τη γαλοπούλα και την σκεπάζουμε με σανίδες πάνω στις οποίες βάζουμε μια μεγάλη πέτρα.

Κάθε μέρα σηκώνουμε τη γαλοπούλα την ίδια πάντα ώρα για να φάει και να πιει. Μετά από 4 ή 5 ημέρες τέτοιου είδους αιχμαλωσία φτιάχνει άριστη κλώσα.

Πηγή: «Ελληνική Γεωργία», Αύγουστος 1891