Απήγανος-Ruta graveolens

Απήγανος-Ruta graveolens

Επιστημονική ονομασία: Ruta graveolens-Ρούτα η βαρύοσμη
Οικογένεια: Ρουτίδες (Routaceae)
Αλλα ονόματα: Πήγανος, σιδερόχορτο, βρωμοπήγανος, πεγάνι, πηγάνι.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Έντονα βαρύοσμο αρωματικό, αειθαλές, πολυετές φυτό, που φθάνει σε ύψος το 1 μέτρο.Τα φύλλα του είναι σαρκώδη και έχουν τρεις λοβούς.Τα άνθη του είναι κιτρινοπράσινα με πέντε πέταλα και στρογγυλές κάψες σπόρων όπως εύκολα διακρίνουμε στη φωτογραφία.

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
Ο απήγανος φύεται στις περιοχές της Μεσογείου και της βόρειας Αφρικής προτιμώντας ηλιόλουστες τοποθεσίες. Καλλιεργείται επίσης σαν καλλωπιστικό προστατευτικό φυτό των κήπων και ως φαρμακευτικό φυτό. Τα υπέργεια μέρη συλλέγονται το καλοκαίρι από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο πριν ανοίξουν τα άνθη. Ο απήγανος φυτρώνει εύκολα από σπόρους και το ίδιο εύκολα αν κόψουμε ένα κλωνάρι και το μεταφυτέψουμε την Άνοιξη.

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΜΕΡΗ
Υπέργεια μέρη δηλ. όλο το φυτό, εκτός από τις ρίζες δηλαδή τα φύλλα και οι σπόροι.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Ο απήγανος περιέχει κυρίως πτητικά έλαια, φλαβονοειδή, αλκαλοειδή και ρουτίνη.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Ο απήγανος είναι γνωστός από τα αρχαία χρόνια, αναφέρεται ακόμη και στην Αγία Γραφή.
Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιείτο ως εμμηναγωγό, αμβλωτικό ως αντίδοτο δηλητηρίων και για τη καλυτέρευση της όρασης ενώ στην Παλαιστίνη, το χρησιμοποιούσαν κατά των επιδημικών νόσων.Είναι γνωστό ως αντίδοτο για τα δαγκώματα των φιδιών και άλλων δηλητηριάσεων. Ο Ιπποκράτης ειδικά το συνιστούσε, και ήταν το κύριο συστατικό του περίφημου αντίδοτου στο δηλητήριο του Μιθριδάτη. Όπως γράφει ο Αθήναιος, στα αρχαία χρόνια, ο Κλέαρχος, τύραννος της Ηράκλειας του Πόντου, καλούσε για να διασκεδάζει, τους ευγενείς και αξιωματούχους του στα ανάκτορα και τους έδινε να πίνουν δηλητήρια που παρασκεύαζε ο ίδιος. Όταν τα θύματα του υπέφεραν από την ενέργεια του δηλητηρίου, αυτός το διασκέδαζε. Οι υπήκοοι του όμως, γνωρίζοντας τη τρέλα του, έτρωγαν από πριν απήγανο, σαν αντίδοτο και προφυλακτικό των δηλητηρίων του, υποκρίνονταν ότι δηλητηριάστηκαν και όταν αυτός τους νόμιζε νεκρούς, γύριζαν σπίτι τους ζωντανοί.
Η λαϊκή ιατρική έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τον απήγανο για τις πιο απίθανες περιπτώσεις: Φυματίωση, σίφυλη, λύσσα, φαρυγγίτιδα, ψώρα, σπερματόρροια κ.α.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ
Ο απήγανος χρησιμοποιείται κυρίως ως εμμηναγωγό. Διεγείρει τους μυς της μήτρας και προκαλεί την έμμηνη ροή. Στην ευρωπαϊκή βοτανοθεραπευτική, ο απήγανος χρησιμοποιείται επίσης στη θεραπεία παθήσεων πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, όπως η υστερία, η επιληψία, ο ίλιγγος, οι κολικοί, οι σκώληκες των εντέρων, η δηλητηρίαση και τα προβλήματα των ματιών. Το έγχυμά του χρησιμοποιούμενο ως οφθαλμόλουτρο επιφέρει γρήγορη ανακούφιση στα κουρασμένα μάτια και βελτιώνει την όραση, για αυτό οι αγιογράφοι και ζωγράφοι του μεσαίωνα τον εκτιμούσαν ιδιαίτερα. Ο απήγανος έχει χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία πολλών άλλων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων της σκλήρυνσης κατά πλάκας και της παράλυσης του Bell. Η ανακούφιση από τους σπασμούς το κάνει χρήσιμο στο σταμάτημα του σπασμωδικού βήχα. Η ρετσίνη που περιέχει το φυτό, χρησιμοποιείται στη θεραπεία αγγειακών παθήσεων, ως σπασμολυτικό, καθώς και για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Ο απήγανος, με δαφνόφυλλα κοπανισμένα, χρησιμοποιείται ως κατάπλασμα εναντίον του πρηξίματος των αντρικών γεννητικών οργάνων, ενώ σε μικρές δόσεις, εσωτερικά, είναι αιμοστατικός.
Το αφέψημα του είναι κατά των αμοιβάδων και παρασιτοκτόνο των εντέρων (1 φλιτζάνι πρωί και βράδυ νηστικοί για 3 ως 4 μέρες, όχι περισσότερο).
Βαμβάκι με λίγο ζουμί απήγανου, αραιωμένου με νερό, έχει χρησιμοποιηθεί στο αφτί γερόντων για την θεραπεία βαρηκοΐας. Επίσης είναι φάρμακο κατά της υστερίας, της επιληψίας, καθαρίζει πληγές και έλκη (σαν έμπλαστρο) και εξοντώνει διάφορα παράσιτα, σκώρο, ψείρες, κλπ.


ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Στη βιολογική γεωργία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις συγκαλλιέργειες, σαν εντομοαπωθητικό αλλά και σαν ελκυστικό στις κάμπιες. Φυτεύοντας σε διάφορα σημεία στο περιβόλι μας προειδοποιεί για την ύπαρξη καμπιών, αφού ο απήγανος τις ελκύει και προστατεύει έτσι περισσότερο τα άλλα φυτά μας.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Έγχυμα γίνεται με 1-2 κουταλάκια ξερού απήγανου σε 1 φλιτζανάκι ζεστό νερό. Το αφήνουμε 10-15 λεπτά και πίνουμε 2-3 φορές τη μέρα για κιρσούς, ρευματισμούς, αρθρίτιδα.

Προσοχή δεν πρέπει να πίνουμε απήγανο περισσότερες από 4 μέρες γιατί φέρνει αδυναμία και λιποθυμίες, ίσως και δηλητηρίαση.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Ο απήγανος είναι τοξικός σε υπερβολικές δόσεις.
Ποτέ μην τον χρησιμοποιήσετε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Το χλωρό φυτό συχνά, προκαλεί δερματίτιδα, γι' αυτό να είστε προσεκτικοί όταν το πιάνετε.
Αν φάμε χλωρά φύλλα απήγανου μπορεί να πάθουμε διάρροια, σίγουρα όμως θα πρησθεί η γλωσσά μας.
Αν οι γυναίκες χρησιμοποιήσουν απήγανο χωρίς να συμβουλευθούν γιατρό, μπορεί να πάθουν μητρορραγία.
Όταν λαμβάνεται εσωτερικά, μπορεί να προκαλέσει δερματική αλλεργική αντίδραση στο ηλιακό φως.
Ο χυμός των φύλλων, σε ποσότητα 25 γρ. περίπου, μπορεί να προκαλέσει διόγκωση της γλώσσας, άφθονη σιελόρροια, αραίωση των σφυγμών, ψύξη του σώματος, οσφυαλγία και θάνατο.
Πάντα χρησιμοποιείτε τα βότανα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού και ειδικά όταν παίρνετε ταυτόχρονα άλλα φάρμακα ή βότανα.

Links:
http://en.wikipedia.org/wiki/Rue
http://www.botanical.com/botanical/mgmh/r/rue---20.html
http://www.englishplants.co.uk/rue.html